Strona:Józef Piotrowski - Katedra ormiańska we Lwowie w świetle restauracyj i ostatnich odkryć.djvu/012

oprawa wymaga również naprawy. Trzy postacie ewangelistów i Chrystusa, oraz wszystkie ornamenty cechuje pewien eklektyzm i kompilowanie motywów dobieranych na wzór ewangeliarza dawnego. Zwłaszcza dwie pierwsze miniatury nie wytrzymują porównania z ewangeliarzem poprzednim. Twarzom świętych brak również charakterystycznych wyrazów indywidualnych. W każdym razie minjatury tego ewangeljarza, chociaż są późnem naśladownictwem, zasługują także na wydawnictwo barwne, jako interesujący przykład chęci wznowienia tak świetnego niegdyś iluminatorstwa ormiańskiego. Reprodukcje z tej księgi nie były dotychczas publikowane, ani też wogóle nie była ona opisywana.
 Wspomniane przedmioty rzucają pewne światło na znamienne szczegóły stylowe, ujawnione podczas restauracji katedry.
 Katedrę ormiańską zaczęto gruntownie odnawiać w r. 1908, wzgl. 1909. Część najstarszą, wschodnią, t. j. właściwą, dawną świątynię orm. z w. XIV—XV pokryto zewnątrz nową zaprawą wapienną, odczyszczono części kamienne na obramieniach okien, na cokole, gzymsach i na tamburze pod kopułą, wymieniono kolumny krużganku południowego od ul. Ormiańskiej i klasztornego na dziedzińcu, oraz ozdobiono półokrągłe absydy nowemi kolumienkami w stylu dawnych ornamentów, zaczerpniętych z dwóch wyżej opisanych ewangeliarzy ormiańskich przechowanych w Kurji Metropolit. obrz. orm. Wewnątrz usunięto w tej części tynki z całej absydy, z dwóch przednich filarów dźwigających kopułę nad skrzyżowaniem naw, tudzież ze sklepień nad bocznemi ramionami krzyża i ze sklepienia nawy środkowej. Wnętrze kopuły wraz z tamburem ozdobiono mozajkami ze znakomitą kompozycją Trójcy św. na jej sklepieniu, według kartonów prof. Józefa Mehoffera, zaś wymienione sklepienia naw pokryto nową zaprawą wapienno-kredową przygotowaną do dalszych ozdób mozajkowych. Stare tynki wraz z malowidłami z roku 1862 tut. dekoratora teatralnego Dülla pozostały do niedawna tylko na ścianach bocznych pod kopułą, oraz w obu nawach bocznych.
 Już w roku 1908/9 odsłonięto w części presbiterjalnej uszkodzone partje pierwotnych ornamentów kamiennych na archiwolcie ostrołuku trjumfalnego, oddzielającego część kopułową od presbiterjum. Na ciosowem podniebieniu tegoż łuku odkryto słabe ślady polichromji temperowej w kształcie popiersi świętych (nie płaskorzeźby, jak mylnie ogłoszono) z nimbami krążkowemi (apostołów lub proroków), zaś na ciosowych filarach ozdobionych ornamentem wałkowym i plecionkowym, oraz na obu smukłych kolumnach pod łukiem trjumfalnym, całe szeregi wykutych w kamieniu, lub alabastrze małych, ozdobnych, przeważnie równoramiennych, ormiańsko-romańskich krzyżyków wotywnych i ofiarnych na cześć zmarłych. Pod wieloma krzyżykami są wykute dziury z resztkami kołków drewnianych, w których tkwiły niegdyś haki z zawieszonemi