Strona:Józef Milewski - Zagadnienie narodowej polityki.pdf/47

to tem smutniej przychodzi nam stwierdzić przechodzenie ziemi w cudze ręce. To jest dla nas kurczeniem granic Ojczyzny, to przerywaniem spoistości społecznej, utrudnieniem i zakwestyonowaniem przyszłości gospodarczej i narodowej. Pruska kolonizacya od dawna usiłuje opasać wałem osadników — przybyszów miasteczka, aby w nich żywioł polski osłabić, przygnębić, wygłodzić. Niechaj to tu starczy za wskazówkę, jak doniosłą jest narodowa własność ziemi, jak groźnemi i zgubnemi dla nas jej straty.
 A czy tylko ziemię tracimy? W styczniu 1908 r. czytałem korespondencyę z Warszawy, w której z powodu zamierzonego bojkotu towarów pruskich napisano: »Królestwo Polski zależy pod względem handlowym od Berlina bardzo silnie; wszak przemysł nasz jest w znacznej, w przeważającej nawet mierze niemiecki lub niemiecko-żydowski; cały handel hurtowny w kraju mają żydzi, oni panują prawie niepodzielnie nawet w handlu drobiazgowym;… trzeba będzie ogromnej solidarności społeczeństwa polskiego i uporu, aby serca potentatów z Nalewek od Prus odwrócić… Z fabrykantami, którzy mają z Prusami bodaj największe interesy, sprawa jeszcze trudniejsza, bo wszak większość krezusów łódzkich i sosnowieckich, to hakatyści, nie gorsi wcale od bydgoskich lub gliwickich kamratów«. Smutny ten obraz jeszcze nie jest zupełnym, bo najpierw pomija górnictwo, dalej ogranicza się tylko do Królestwa, a przecież w innych ziemiach nie jest lepiej pod tym względem, tylko może gorzej. Ze spokojem, ani otuchą na ten stan i rozwój patrzeć nie można. Znam ja dobrze teoryę o pożytkach kolonizacyi przemysłowej, wiem, jakie są trudności tworzyć przemysł w kraju bez tradycyi przemysłowej, bez zamożnych i moralnie niezależnych warstw średnich, wiem, jak dodatnio może przykład dobrego przedsiębiorstwa podziałać, ale i to wiem, że taka kolonizacya przemysłowa jest dobrą tylko, gdy stawia przykład, a nie gdy opanowuje zupełnie targ, gdy żyjąc i zarabiając