Strona:Józef Milewski - Zagadnienie narodowej polityki.pdf/258

wpływ na przyszły rozwój, na wyższe w następstwie uzdolnienie do podejmowania zadań dalszych, lepsze wykonywanie zadań wszystkich. Ideały, cele pozostają te same dla narodowego rozwoju, zmieniają się zadania. Obowiązkiem każdego pokolenia jest jasne zdanie sobie sprawy, co jest właśnie jego najdonioślejszem zadaniem, co w danej chwili, w danych warunkach przedewszystkiem uczynić wypada. Sąd ten słuszny bywa zamąconym i przez rutynistów, co mimo zmiany warunków i stosunków dawny, chwilowy program za trwały i jedynie słuszny uważają, których ciasna inteligencya wierność środkom identyfikuje z wiernością celom i zasadom, i przez nowatorów, którzy nie znając przeszłej pracy i jej nie uznając od siebie w swej płytkości niemal początek świata i początek pracy liczyćby chcieli; dlatego też nowość programu, a nie jego realne znaczenie, jest ich troską przewodnią. Idą z nimi i ci, którym więcej chodzi o efekt, niż o zasługę. Ale taka praca nie przyniesie najwyższego pożytku, ona nie jest spełnieniem zadania. Zadaniem istotnem jest wybrać pracę w danych warunkach najpilniejszą i najważniejszą. Robić należy nie co się komu podoba, lecz co potrzeba narodowi.
 Zagadnienie to jest trudnem istotnie. Niema bowiem dwóch epok, ni dwóch narodów, któreby w zupełnie równych znalazły się warunkach. Stąd też cudze doświadczenie nie da się wprost naśladować; zmiana okaże się konieczną bądź to w treści lub zakresie, bądź w środkach zadania. Wyszukanie najkorzystniejszego użycia zasobów jest pierwszorzędnem indywidualnem gospodarczem zagadnieniem, ono stanowi istotę gospodarności, wyszukanie najważniejszego w danej chwili zadania, czy zadań, najlepsze narodowo zużycie zasobów i sił jest politycznem zagadnieniem, stanowi istotę politycznego obowiązku, rzeczywistego rozumu stanu. Nie od woli człowieka, ni woli pokolenia zależy, jakie mu przypadnie zadanie. Rozstrzy-