Zagadnienie istoty narodu, czynników i warunków jego bytu, siły, działania, rozwoju, nie znalazło dotąd wyczerpującego zbadania w politycznej literaturze.
Fakt ten może zdawać się dziwnym w naszej epoce, gdzie nietylko świadomość narodowa i walka o prawa narodowości, ale nawet nacyonalizm w nader zaciętych formach tak powszechnie i tak głośno się odzywa; przypuszczaćby przeto można, że wśród takich prądów i programów przynajmniej podstawowe zagadnienie, co jest istotą narodu, będzie należycie zbadanem, ale przypuszczenie to byłoby mylnem. Stąd też wobec praktycznej doniosłości powyższego zagadnienia, dla nas przedewszystkiem, winna nauka polska w tym kierunku gorliwe podjąć usiłowania.
Zbadanie i rozwiązanie powyższego zagadnienia napotyka bardzo liczne trudności. Jedne z nich to są owe ogólne metodyczne trudności zagadnień społecznych w porównaniu do zagadnień przyrodniczych, dalej owo ryzyko tendencyjności, pisania raczej dla obrony z góry postawionej tezy, z góry uznanego interesu, a nie dla zbadania objektywnej prawdy. Poza tem jednak występuje cały szereg trudności szczególnych, właśnie z tem zagadnieniem związanych.
Najpierw przypomnieć tu trzeba, że słowo: »naród« zmieniało u nas historycznie swe znaczenie, a i dziś słowo
Strona:Józef Milewski - Zagadnienie narodowej polityki.pdf/165
Ta strona została przepisana.
IV.
