Strona:Józef Milewski - Zagadnienie narodowej polityki.pdf/102

wadzić politykę swą jako naród, musimy stworzyć naukę, która się liczy z tymi warunkami i która, stając na gruncie rzeczywistości, zdoła wskazać, jak w tych trudnych warunkach można spełniać cel polityki: rozwój sił narodu, poprawę, uzupełnienie, ulepszenie jego warunków bytu.
 W filozofii nauk społecznych podnoszono już niejednokrotnie, że w dziejach ludzkości często dziwne można spostrzegać zjawisko: najlepsze dążności i usiłowania do poprawy bytu, uchylenia krzywdy, wniesienia sprawiedliwości w stosunki ludzkie, nie przynosiły spodziewanych rezultatów, nie osiągały zamierzonego celu. A wytłumaczenie tego zjawiska, ujemnego bezpośrednio i zniechęcającego do szerszej inicyatywy, upatrywano w stwierdzeniu, że brano się do planowej przemiany ustroju społecznego, zanim zbadano i poznano jego istotę, brano się do leczenia, zanim poznano i naturę pacyenta i warunki zdrowia. W medycynie uznano już dawno, że postęp w leczeniu otrzymać jedynie można przez uprzedni postęp w poznaniu praw życia i rozwoju organizmu, istoty zdrowia i choroby, przez wypróbowanie działania metod i środków leczniczych, jednem słowem przez postęp teoryi i medycyny. I terapia społeczna zależną jest w swym postępie i skuteczności od uprzedniego postępu swych podstaw teoretycznych, od rozwoju poznania społeczeństwa, poznania jego istoty, potrzeb, warunków bytu, prawd i praw jego życia. Świadomość tego warunkującego znaczenia teoryi dla praktyki, nauki dla życia, ujawnia się też w rozwoju literatury politycznej, mianowicie najnowszych czasów. Pierwotnie prawie we wszystkich dziedzinach wiedzy, odnoszących się do życia, bezpośredni cel praktyczny był bodźcem i treścią piśmienniczej pracy, a naukowe wywody pomieszczano niemal tylko jako uzasadnienie zamierzonych wskazań praktycznych. Konieczność uzasadniania zmuszała do pierwszych teoretycznych rozpatrywań i wywodów, ale równocześnie ograniczała je swym praktycznym celem.