Strona:Józef Milewski - W sprawie utrzymania ziemi w naszem ręku.pdf/44

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.
III.

Jeżeli jakie prawo złe wywołuje skutki, natenczas jest obowiązkiem czynników prawodawczych w danem państwie postarać się o jego zniesienie zupełne, lub o zaprowadzenie potrzebnych zmian. Zanim zmiany istotne następują, odbywa się wpierw zwykle walka w publicystyce i prasie, występują i zwolennicy i przeciwnicy obowiązującego prawa i proponowanéj reformy, mianowicie zaś gorąca walka się podnosi, ilekroć razy chodzi o zmianę prawa oddziałującego wprost na podstawy bytu i podział społeczny danego narodu, a taki wpływ wywiera w wysokim stopniu prawo spadkowe, dla czego téż wielu pisarzy, np. Le Play[1], autor słynnego dzieła pt.: „la réforme sociale en France,” de Tocqeville[2] i inni prawo to raczéj do dziedziny prawa publicznego, niż prawa prywatnego zaliczać by chcieli. I w istocie oddziałuje prawo spadkowe przez to właśnie, że przekazywania własności dotyczy, tak samo na usposobienie i energią każdego wytwórcy, gdyż ono daje mu wolność rozporządzania dowolnego nabytą własnością, lub wolność tę ogranicza, zapewnia poszanowanie i wykonanie jego myśli indywidualnéj lub zmusza do podlegania i zastósowywania się do kategorycznych przepisów prawa, jak i na ustrój socyalny i położenie ekonomiczne całego spółeczeństwa i każdéj pojedyńczéj jednostki.

W doniosłości tego wpływu leży téż powód, że narody winny troskliwie baczyć na to, czy praktykowany u nich system prawa spadkowego nie przekształca niekorzystnie stósunków spółecznych,

  1. tamże t. I. str. 2.
  2. Démocratie en Amérique t. I. str. 3.