Strona:Józef Ignacy Kraszewski - Wizerunki książąt i królów polskich.djvu/267

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.
XXVIII.
Zygmunt August.
Ur. 1-go sierpnia 1520. Zm. 7-go lipca 1570 r.

S



Słusznie się u nas Zygmuntowska epoka złotą nazywa. Świetnością swoją przechodzi ona inne dziejów okresy, a może się pochlubić dwoma po sobie następującymi Zygmuntami, którzy, choć zgoła do siebie niepodobni, obaj wielkiemi odznaczyli się przymiotami, i naród ze czcią imiona ich wspomina.
Chociaż organizm Rzeczypospolitej taki, jaki się za ich dwu panowań wyrobił, wiele pozostawiał do życzenia, i jak sam więcej był idealnym niż praktycznym, tak też społeczeństwa idealnego wymagał, aby mógł działać pomyślnie, w każdym razie obaj Zygmuntowie wzięli go do serca, nie starali się o obalenie go, lecz owszem o uczynienie żywotnym. Poddali się koniecznościom jego, choć czuli, jak to wszystko siły wyczerpywało a utrudniało rządy.
Zygmunt I, jakkolwiek wychowany w chwili, gdy wykształcenia większego wymagano, nie był ani tak umysłowo rozwiniętym, ani tak żywym obdarzony duchem, jak syn jego. Powagi i rozwagi miał więcej,