Strona:Józef Ignacy Grabowski - Uwagi nad powodami upadku majątków obywateli w Wielkiem Księstwie Poznańskiem.pdf/6

ziemi i ziomkom moim powodowała do chwycenia pióra, bez względu na moje nader słabe w piśmiennictwie doświadczenie. Chcę wskazać rzeczywiste powody krajowych klęsk, oraz sprostować opinią mylących się w mniemaniu swém, że podrzędne okoliczności są przyczyną upadku materyalnego obywateli dobra ziemskie posiadających.
 Zacznę od rozbioru kwestyi saméj, jak autorowie wspomnionych artykułów trzech ją do Gońca polskiego podali, i pozwolę sobie nad rozbiorem każdego artykułu uwagi na czytelnikowi podać.
 Przyczyny upadku majątkowego obywateli polskiego rodu w Księstwie Poznańskiém, autor artykułu w Nr. 213. Gońca umieszczonego, kilkorakie uważa. Za najgłówniejsze podaje najprzód, oddalenie rodaków od wszystkich urzędów i dostojności, oraz i posad krajowych; powtóre, zaciągnienie na dobra pożyczki kredytu ziemskiego; potrzecie, niestósowanie się obywateli do czasów i okoliczności, żyjąc nad możność i mienie. Inne powody przez autora podane, jako podrzędne uważać należy. Bez wątpienia stały się przyczyną upadku niejednéj rodziny, lecz nie można je uważać jako klęskę ogólną i krajową.
 Autor zaś inseratu w Gońcu Nr. 255, uważa za główne powody upadku majątkowego:
 1) skutki regulacyi włościan,
 2) wydzierzawianie dóbr na lat trzy,
 3) ciężar budowy kościołów i budynków plebańskich,
 4) ubytek w propinacyi,
 5) stratę przez zamianę czynszów na renty,
 6) Utratę prawa polowania.
 W końcu autor artykułu do Gońca w Nr. 256, podanego uważa, że jedynie powody téj klęski są:
 1) za zbytkowne życie obywateli, nie w stosunku z ich mieniem,
 2) niewłaściwe wychowanie dzieci,