Strona:Józef Ignacy Grabowski - Uwagi nad powodami upadku majątków obywateli w Wielkiem Księstwie Poznańskiem.pdf/27

mi regulacyjnemi w skutku prawa z d. 8. Listopada 1823. potwierdzonymi, lecz nakazano jeszcze opłatę roczną od używania polowania na własnych gruntach naszych. Podwójnie więc właścicieli gruntów skrzywdzono; raz odebraniem już prawa polowania na gruntach włościańskich, powtórnie każąc im opłacać prawo polowania na własnych folwarkach i lasach.
 §. 28. prawa z dn. 8. Kwietnia 1823. zasadę ogłosił następnemi słowy: Dziedzicowi należy się zupełne wynagrodzenie za nadaną gospodarzom chłopskim własność i za dotychczasowe jego z niéj użytki. Więc zupełne wynagrodzenie, nietylko za użytek robocizny, lecz i za własność nadaną gruntów. Chociaż ten. §. do uskutecznienia był niepodobny, i jedynie przez ignoracyą zupełną stosunków zobopólnych, czyli raczéj dla dania pozoru jakiejś sprawiedliwości, był umieszczony, jednak okazywał niby wolą prawodawcy wymierzenia sprawiedliwości. Przy zniesieniu prawa polowania nawet téj obłudnéj obietnicy nie dano, tylko gwałtem wydarto i ten szczątek własności dziedziców wsiów; na korzyść? niczyją, bez względu nawet na to, że §. 27. prawa z dnia 8. Kwietnia 1823. polowanie dziedzicowi na gruntach włościańskich zostawił, nadał i zapewnił. I tu jedynie rząd tylko korzystał, bo bierze opłatę znaczną od polujących.
 Przechodzę teraz do artykułu Gońca w Nrze. 256. umieszczonym, z Szamotulskiego.
 Artykuł ten ma być odpowiedzią na pierwotną w Gońcu Nr. 213. rzuconą kwestyą, którą tu traktujemy. Autor przyznaje, że gospodarzem rólnym nie jest; więc téż o powodach strat i klęsk z téj gałęzi żywotnéj bytu obywateli pochodzących, sądzić nie może. Zdaje się, że ów szanowny autor jest kapitalistą, co mu winszuję, bo mało u nas jest takich. Nawet zdaje się, że kapitały swe źle umieścił, bo narzeka na ogólne nieregularnie uiszczanie się w procentach, i to jako powód upadku obywateli, a przez to i kredytu uważa.
 Na pierwszy argument, co do złego i niestósownego wy-