Strona:Józef Birkenmajer - Epitafjum Bolesława Chrobrego.djvu/16

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.
12
JÓZEF BIRKENMAJER

dokładniejszego rozbioru czy krytyki wierszowania. Określenie nieco obszerniejsze dał dopiero Lelewel: „co do napisu, jest on krótkiemi leoninami, w 28 wierszach czyli 14 parowierszach rymowanych. Zrazu wiersz pierwszy trzyma po sześć sylab, ale pod koniec miewa po siedm albo po pięć tylko; drugi zaś wiersz zawsze jest dłuższy, a liczba sylab jest mocno niestateczna, tak iż nieraz brzękliwość rymów osłabia i gubi“. W drugiem wydaniu swej książki Lelewel dodał jeszcze, pod wrażeniem uwag Bielowskiego, następujące słowa: „Że wiersze, leoniny, jakiemi nieforemnie napis jest ulany, znane były za wieku już Bolesława Wielkiego, więc wiersze napisu z kształtu swego mogły być wierszami czasu owego“.
Właśnie dokoła chronologji leoninów potoczyła się dalsza dyskusja na temat wiersza epitafjum. Przeciwko Łukaszewiczowi, wskazującemu istnienie leoninów w wieku XIV, wystąpił Stronczyński, słusznie tłumacząc, że w nagrobku św. Stanisława, na który się tamten badacz powoływał, „forma ...leoninów... wcale do formy nagrobka Bolesława nie jest podobną, a rymowanie w nim nie kończy się w jednym wierszu, ...ale się z wierszem następnym krzyżuje“. Potkański w urywkowej wypowiedzi zaznaczył tylko: „Wiersz jest heksametrem leonińskim, podwójnie rymującym, dosyć niedołężnym. ...Otóż takie wiersze znane już na zachodzie w końcu X wieku, a były jeszcze w użyciu, jak się zdaje, w XIV. Wypełniają więc zupełnie dobrze cały czas, w którym bolesławowski napis mógł powstać“.
Najszczegółowiej, jak dotąd, zajął się wersyfikacją napisu Pohorecki. Główne jego zdania przytoczymy: „Wiersze tego napisu są tak barbarzyńskiem naśladownictwem leoninów, że w ich grupie tylko wiersz pierwszy

Hīc jăcĕt|īn tūmbā||prīn|cēps gĕnĕ|rōsă cŏ|lūmbā̆

jest metrycznie poprawnym heksametrem leoninowym... wszystkie pozostałe są niezgrabnem naśladownictwem leoninów; każdy więc dzieli się na dwie nierówne ze sobą rymujące części, nie przestrzegające prawideł prozodji heksametrycznej; pierwsza część każdego wiersza liczy od 5—6 zgłosek, druga od 7—10, tak że cały wiersz liczy 12—16 zgłosek. Znane są w literaturze podobne t. zw. rytmiczne heksametry“.