Strona:Józef Birkenmajer - Bogarodzica Dziewica.djvu/63

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

czytać też Bożycze, zważywszy, że kopista poniżej popełnił drugi błąd podobny: radzy zam. raczy. W sandomierskim tekście jest wyraz podobny: Bożyciela, może w intencji przepisywacza też zakrojony na Bożycze, ale zmylony przez lapsus calami, wskutek sąsiedztwa rymów dziela i Krzciciela. Inne teksty mają tu już lekcje nie podobne. Tekst krakowski III wspomina Zbawiciela. Że tę rolę Chrystusa wspominać tu musiały niektóre inne teksty, mamy dowód w kancjonale krakowskim z końca XVII w., przedrukowanym niewątpliwie ze znacznie starszego wzoru, gdzie zwrot odnośny przełożono: Tuum natum Sotera[1]. Mateusz z Kościana na miejscu Bożyca drukuje zbożńika. Wyraz zbożnik znany jest i z języka łużyckiego, gdzie oznacza Zbawiciela (zbóžnik). Że spotykało się go w polszczyźnie, dowodem dalsze teksty Bogarodzicy, gdzie ze względów etymologicznych czy jakichkolwiek innych starano się nim zastąpić niezrozumiałego Bożyca ale widocznie i on sam już na schyłku w. XV wychodził z użycia i zamierał, skoro dodawano doń interpretacje najmylniejsze. Z wołacza *Zbożnicze (Zbawicielu, Σῶτερ, o Salvator), jakiego istnienie, w jakichś tekstach czy ustnych wersjach Bogurodzicy wolno przypuszczać, zrobiono w rękopisach: warszawskim, częstochowskim i cieszyńskim nową formą *zbożnica (sbosznycza); przepisywacz rękopisu cieszyńskiego objaśnił ten wyraz przekładem łacińskim: beata parens Dei, odniósł go zatem w błędnym mniemaniu do Matki Boskiej. Przez etymologię ludową zbożnica przetworzyć się mogła na zbożny czas spotykany u Łaskiego tudzież wielu jego następców, którzy nawet tłumaczyli to na łacinę Tempus quo baptizamur acceptum. Tak to ostatecznie wypaczył się i sens i tekst tego wiersza, stanowiącego zagadkę

  1. Hipler, Boga rodzica, s. 5.
55