Strona:Gaston Tissandier Męczennicy w imię nauki.djvu/192

winęli ten przemysł na szeroką skałę, pierwszym był J. B. Payen, który w 1794 roku osiadł na równinie Grenelle, będącej naówczas pustynią. Po nim zakładali fabryki sody sztucznej Alban, Gautier-Berrera i inni. W kilku latach wyrób tej soli rozpowszechnił się w tym stopniu, że nie tylko nie żądano przywozu tego produktu z zagranicy, lecz tenże najsurowiej został wzbroniony.
 Dwudziestego lipca 1810 r. Journal des Débats, a w owym czasie Journal de l’Empire, ogłosił dekret tej sentencyi: »Wprowadzanie sody zagranicznej i mydła zagranicznego zakazane jest na wszystkich granicach lądów i mórz państwa francuskiego«.
 W 1823 roku dopiero James Muspratt mógł założyć fabrykę sody w Liverpoolu. Przyjął on bez żadnej zmiany system Leblanc’a, i fabryka ta dziś jeszcze jest jedną z najpierwszych tak w Anglii, jak i w całym świecie.
 Mikołaj Leblanc w dniu pierwszym swego odkrycia ocenił jego doniosłość: »Z odkrycia wyrobu sody sztucznej — powiada on — wynika, że Francya, zużywająca jej corocznie w kolosalnej ilości i płacąca za nią znaczne sumy, zaoszczędzi swój pieniądz; rękodzieła i sztuki nie będą wystawione na brak tego przedmiotu pierwszej potrzeby wskutek zmienności losów wojny lub niedostatecznego zbioru morzorostów. Skorzystamy w ten sposób z soli morskiej, będącej jednym z naszych skarbów. Można nawet dodać, że wskutek zasobu materyałów i nizkiej ich ceny we Francyi narody sąsiednie w niedługim czasie będą nam składać daninę za rozmaite produkty«.
 Przyszłość urzeczywistniła te nadzieje.
 Życie Mikołaja Leblanc’a było zawsze nieszczęśliwe. Według tytułów, jakie znachodzimy wymienione na kilku jego dziełach, był on felczerem, chemikiem, administratorem departamentu Sekwany, członkiem wielu towarzystw uczonych i artystycznych. Znany był z prac krystalograficznych, wskazał metodę otrzymywania kryształów odosobnionych i zupełnych, dość wielkiej objętości. Krystalografii poświęcał się prawie