Strona:F. Antoni Ossendowski - Pod smaganiem samumu.djvu/234

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

nisz z napisem: „Severus Lupo, cos.,“ — uczeni odczytali w tem „cos.,“ skrócone podług modły rzymskiej słowo — konsul. To dało wskazówki dla wykrycia okresu, przed którym katakumby już istniały widocznie dłuższy czas; ustalono bowiem, że konsulowie Lupo rządzili w rzymskiej prowincji w różne czasy. Pierwszy z nich w roku 42-gim po Narodzeniu Chrystusa, ostatni — w 273-im. Później odkopano grobowiec centurjona drugiej legji partyjskiej, imieniem Quintus Papius Saturninus Juljanus. Ten grobowiec musiał powstać za czasów Septima Severa, panującego od 193-go do 211-go po Narodzeniu Chrystusa. Za jego bowiem panowania zostały sformowane legjony partyjskie.
Ponieważ te dwa grobowce, dające pewne chronologiczne wskazówki, nie są jednak najstarsze w katakumbach Suss, kardynał Leynaud i inni uczeni przychodzą do przekonania, że założenie tego nekropolu sięga początków Kościoła chrześcijańskiego, a więc końca pierwszego wieku naszej ery, co znaczy — okresu apostolskiego.
To zupełnie zgadza się ze słowami św. Augustyna, który, zwracając się do chrześcijan afrykańskich, rzekł:
„To apostołowie przyłączyli was do życia chrześcijańskiego; oni sami byli posłani do was i oni nauczali; oni byli waszymi braćmi w wierze.“[1]
W ten sposób Kościół chrześcijański w Afryce jest Kościołem apostolskim.
Są wskazówki, że Żydzi, którzy przybyli z Jeruzalem w te okolice, dużo dopomogli do rozpowszechnienia nauki Chrystusa, gdyż opowiadali o zjawieniu się Mesjasza, Syna Bożego, który cudami i życiem cnotliwem dowiódł swego boskiego pochodzenia. Ci Żydzi stali się w ten sposób pierwszymi apostołami w tym kraju[2].

O ile Suss jest pierwszym etapem cywilizacji chrześcijańskiej w Afryce Północnej, o tyle małe miasteczko

  1. Enarr, psalm XLIV, 23.
  2. Bull, de la Soc. de Géogr. d’Alger, n. 93, 1923, str. 110.