mugach okienek, znajdujących się nad konsolami, przechowały się podobno ślady jakichś przyrządów pomocniczych. Gdzieś znaleziono opowieść, że maszynę tę umieścił jakiś mechanik z Tlemsenu podczas budowy medersa. Lecz, widocznie, nic pewnego w literaturze tubylczej o tem nie powiedziano, gdyż około zagadkowego domu utworzyła się legenda, głosząca, że jakiś czarownik zbudował zegar i puścił go w ruch, a inny, z pochodzenia Żyd — zatrzymał go i zburzył.
W najnowszych czasach p. E. Montet[1], profesor uniwersytetu w Genewie, napisał o tym domu interesującą rozprawę. Dowodził najpierw, że dom ten istniał przed wzniesieniem Bu-Anania i należał do izraelickiego rabina Maimonida, urodzonego w Kordobie w r. 1135 i dłuższy czas mieszkającego w Fezie. Rabin był znany ze swych prac o Talmudzie i o filozofji Awerroes’a. Opierając się na dziwnem połączeniu izraelitów z zagadkowym domem, prof. E. Montet twierdzi, że 13 tajemniczych waz ma symboliczne znaczenie, będąc oznaką, że tu mieszkał rabin, komentujący Talmud podług przepisów „Middot“, czyli trzynastu zasad hermeneutyki rabińskiej.[2]
Od siebie dodam jeszcze, że widziałem Żydówki z dzielnicy Mellah, przychodzące do tego domu, co miało pomagać na różne choroby i na bezpłodność. I jeszcze jedna okoliczność. Gdy budowano Bu-Anania, Żydzi mieszkali swobodnie w całym Fez el Bali, gdyż specjalnej dzielnicy izraelickiej w tamtych czasach jeszcze nie było. Zrozumiałem więc jest, że dom ten mógł istotnie należeć do rabina i być nawet szkołą teologiczną.
Zwiedzenie tych miejsc nauki i wiary pozwoliło nam zaprzyjaźnić się z kilku tolba, kolegami naszego Hafida. Zwiedzaliśmy miasto razem z nimi, prowadząc
