cra congregatio indicis). Gdy Index librorum prohibitorum (ob. Index) został ułożony, ś. kongregacja inkwizycji dopisywała do niego nowo wychodzące złe książki, ale zadanie jej, z pomnożeniem błędów, stało się zbyt uciążliwe i dla tego ś. Pius V ustanowił nową kongregację, którą nazwał sacra congregatio indicis, potwierdzoną i większą władzą i przywilejami obdarzoną przez Grzegorza XIII, Sykstusa V i Klemensa VIII. Prawie jedyném jej zadaniem jest rozpatrywać książki, które mają być zakazane, poprawione, lub dozwolone. Składa się ona z wielu kardynałów, z których jeden jest prefektem kongregacji, z assystensa, którym jest mistrz św. pałacu, z sekretarza, od początku aż dotąd wybieranego przez Papieży z zakonu kaznodziejskiego; są oprócz tego z duchowieństwa świeckiego i zakonnego konsulturowie i relatorzy. Wszyscy obowiązani są do sekretu, wyjąwszy sekretarza, który może autorowi książki lub jego plenipotentowi wskazać, które miejsca uległy cenzurze i jak poprawione być winny, ale mu nie wolno wydawać nazwisk delatora i relatorów. Benedykt XIV (const. Sollicita) przepisał sposób postępowania tej św. kongregacji. Posiedzenia jej nie mają być tak częste jak ś. kongregacji inkwizycji. Sekretarz odbiera doniesienia pko książkom, a obowiązkiem jego jest wybadać delatora, dla czego żąda, aby książka zakazaną była; poczém sam ją powinien uważnie przeczytać, aby się przekonał, czy oskarżenie jest słuszne. Ma do pomocy przyzwać dwóch konsultorów, za zezwoleniem Papieża, kardynała prefekta kongregacji, lub tego kto go zastępuje. Jeżeli ich zdaniem książka zasługuje na cenzurę, należy wybrać relatora biegłego w tej gałęzi nauk, o których książka traktuje, a ten na piśmie uwagi swe przedstawi, odnotowawszy stronice, na których znalazł to, co jest godném nagany. Przed wniesieniem sprawy na kongregację kardynałów powinna wprzód odbyć się kongregacja przygotowawcza (congreg. praeparatoria), na której uwagi relatora porównywają się z książką i oceniają. Taka kongregacja odbywa się co miesiąc lub częściej, jeżeli potrzebę tego uzna sekretarz kongregacji, i on ją zwołuje. Zawsze na niej obecnym jest mistrz ś. pałacu z sześcioma konsultorami, wybieranemi odpowiednio do przedmiotu książki, tak jak wyżej mówiło się o relatorze i dwóch konsultorach. Sekretarz spisuje zdanie konsultorów i wraz z relacją posyła na kongregację kardynałów. Kongregacja ta zowie się generalną, a na niéj ten sam porządek winien być zachowany co do rozbioru książki, jak i w kongregacji inkwizycji. Wreszcie, sekretarz przedstawia Papieżowi relację przedmiotu i decyzję ś. kongregacji do zatwierdzenia. Jeżeli książka zaskarżona jest napisana przez katolickiego autora, używającego dobrej sławy i głośnego imienia, a potrzeba ją potępić, dodaje się klauzula donec corrigatur albo donec expurgentur i dekret nie bywa zaraz ogłoszony, lecz pierwej sekretarz znosi się z autorem, lub tym kto go zastępuje, i wskazuje mu, co z książki usunąć lub poprawić należy. Jeżeli jednak nikt ze strony autora się nie zgłasza, po upływie czasu oznaczonego dekret bywa opublikowany; ale jeżeli autor zgadza się na wydanie drugie swej książki, poprawione według wskazówek ś. kongregacji, dekret nie zostaje ogłoszonym, wyjąwszy, gdyby w pierwszej edycji wielka liczba książki już się rozeszła, a w takim razie dekret zastrzega, że tylko do tamtej edycji a nie do drugiej cenzura się stosuje. Ponieważ sąd tej ś. kongregacji wprost dotyka książkę, a nie osobę autora, przeto jego obrona do wyroku potrze-
