Strona:Eliza Orzeszkowa w literaturze i w ruchu kobiecym.djvu/11

Eliza Pawłowska podstawy tych uczuć i dążeń, na których oparła swą cześć dla wielkich pamiątek ołtarzy a zarazem świadomość błędów i przewinień w dziejach swego narodu.
 Pięcioletniem dzieckiem Ziunia Pawłowska czyta już w dwóch językach, a w siódmym roku życia, wraz ze starszą od siebie o lat trzy siostrą, Klemunią, myślą i wyobraźnią przebywa najchętniej w świecie czynów wielkich i poświęceń bohaterów i znakomitych mężów, a niewiast w historyi swej ojczystej ziemi. Z pieśniami Niemcewicza są w tak serdecznej zażyłości, że ulubioną zabawą dziewczątek jest odgrywanie scen i przedstawiania obrazów treści historycznej. Wszystko, co piękne, szlachetne, rycerskie, a wspaniałe, budzi w tych duszyczkach dziecięcych ogromny entuzyazm. Biblioteka w pokoju matki stoi dla nich otworem, światli rodzice i nauczyciele kierownictwem i wpływem harmonizują się z tą atmosferą, w jakiej urabia się i udoskonala serce i umysł przyszły wielkiej pisarki i kobiety wielkiego serca. A serce to od dzieciństwa na ból i krzywdę ludzką ogromnie wrażliwe. Ziunia bony, Niemki, dlatego nie lubi, że jest złą dla służby, że dla ludzi spracowanych nie ma ona wyrozumienia i litości.
 Nauki dalsze, do piętnastego roku życia, pobiera Eliza Pawłowska na pensyi pp. Sakramentek w Warszawie, gdzie wyróżnia się zdolnościami i łatwością pisania szkolnych wypracowań. Szesnastoletnim podlotkiem wchodzi w świat jako