Strona:Dzieła dramatyczne Williama Shakespeare T. 4.djvu/18

—   8   —

rymi się nasycić nie można; Otello jednolitszym być może, kunsztowniejszym, Król Lear tragiczniejszym jeszcze, Macbeth gwałtowniejszym prądem rozwija się i do rozwiązania dąży, — ale zazdrość Otella, niepoczciwość Jaga, nieszczęście Leara, niewdzięczność dzieci, Macbetha ambicya ukarana, czemże są obok postaci tego nieszczęśliwego, który rozumie wszystko, a nic nie może, który w nic nie wierzy, w końcu niczego nie pragnie... i w swem szaleństwie, nierozum i rozumy całego świata odbija? Hamlet to nietylko dziecię tamtych czasów, w których się urodził — ale wieków, co po nich spadek wzięły, ich marzeń, rozpraw, chętek i bezsilności do czynu... Jest to wielkie uosobienie epoki, co obaliwszy pozytywną wiarę, na jej ruinach, nic odbudować nie mogąc, ręce łamie i daje sobą miotać fatalizmowi; Hamlet to niewiara i z nią połączone wycieńczenie i śmierć ducha... Jak płomyk nad mogiłą, igra nad czaszką wypróżnioną Hamleta — Yoricka zdziczała fantazya jego... Płacząc nad nim, płaczemy nad sobą...
 Podanie, na którem osnutą jest tragedya Hamleta, podług Uhlanda, pochodzi z mitycznych legend skandynawskich. Znajduje się ono spisane w księdze trzeciej historyi duńskiej Saxo Grammatyka.

 Horwendill, namiestnik Jütlandzki, wsławiony napadami i rozbojami morskimi, ściąga na siebie gniew, zazdrosnego tej sławy, króla Kollera norweskiego, który zamierza przeciwko niemu wyprawę. Dwaj przeciwnicy spotykają się na jakiejś wyspie, umawiając o bój, którego nagrodą ma być kraj zwyciężonego. Horwendill pokonywa przeciwnika i król duński, Rörik, daje mu swą córkę Geruthę (Gertrudę) za żonę. Po długiem pożyciu z nią, gdy się im już syn Amleth narodził, brat Horwendilla Fengo zabija go pod pozorem, iż się z Geruthą źle obchodził. Fengo zaślubia wdowę i sam panuje nad Jütlandią całą, która wprzódy między dwóch braci się dzieliła. Amleth, obawiając się o życie swoje, udaje obłąkanego, niekiedy jednak okazuje zdrowy rozsądek i przebiegłość. Podejrzliwy Fengo nie dowierza jego obłąkaniu, starając się wypróbować, wystawuje na pokusę młode dziewczę... Oprócz tego poleca matce, aby go w rozmowie pod niebytność króla wybadała. Ukryty szpieg miał tę rozmowę podsłuchać. Amleth