znaleźć prawnika, od którego dostawszy zaostrzonych pocisków, sam one ramiony i siła swoją wypuści. Kiedy ty, Krassie, broniłeś sprawy Maniusza Kuriusza (z przeproszeniem Scewoli, szanownego męża, to powiem), nie szukałeś dowodów w pismach i w nauce twego teścia. Czy nie wziąłeś pod swą opiekę słuszności, czy nie broniłeś testamentów i ostatniej woli zmarłych? Nie opuściłem żadnej twojej mowy w tej sławnej sprawie, i jestem tego zdania, że przeciągnąłeś na swą stronę większą część słuchaczów wdziękiem twoich myśli i wyrażeń, dowcipnemi i grzecznemi żarty, kiedy wyśmiewałeś zbytnią bystrość umysłu, i zdumiewałeś się nad twórczym geniuszem Scewoli, który to wymyślił, że trzeba pierwej urodzić się, nim można umrzeć; i kiedy zebrawszy wiele dowodów z praw, z uchwał senatu, wiele wyrażeń ze zwyczajów życia i z codziennych sposobów mówienia, okazałeś nie tylko subtelnie, ale dowcipnie i żartobliwie, że jeżeli słów a nie rzeczy trzymać się będziemy, z niczem do końca przyjść nie możemy. Jakoż cała ta sprawa niezmiernie zajęła uwagę sędziów i słuchaczów, których umiałeś zabawić i rozweselić; nie widzę do czego ci w niej posłużyła twoja znajomość prawa cywilnego, ale to wiem, że ci dopomogła twoja przedziwna wymowa z żartobliwością i z najpiękniejszym dowcipem złączona.
Sam nawet Mucyusz, obrońca prawa, którego się od ojca[1] nauczył, i za które jakby za ojcowiznę walczy, mówiąc w tej sprawie przeciw tobie, jakie przywiódł dowody z prawa cywilnego powzięte? jakie prawo przytoczył? co w swej mowie objawił, czegoby nieświadomi równie dobrze jak on nie wiedzieli? Cała jego obrona na tem się obracała, że pismo powinno mieć moc prawa. Ale w tem wszystkiem żaki ćwiczą się w szkołach, kiedy w podobnych sprawach uczą się bronić raz litery prawa, drugi raz słuszności.
A w owej sprawie żołnierza, gdybyś albo dziedzica, albo żołnierza bronił, zapewnebyś się udał nie do formuł prawnych Hostyliusza w dochodzeniu dziedzictwa, ale do swej w wymowie mocy i zdolności. Gdybyś testamentu bronił, takbyś mó-
- ↑ Od P. Mucyusza Scewoli, który był wielkim prawnikiem i konsulem 133 roku.
