Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 6 Pisma krasomówcze.djvu/74

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Wystąpił problem z korektą tej strony.

{{c|„Mądrym, ostrożnym, roztropnym Sextem Eliuszem[1],“ i wielu innych, którzy darem wymowy wynieśli się na najwyższe stopnie, większego jeszcze nabyli znaczenia odpowiadając na pytania prawne, a niżeli broniąc spraw wymownie.
Żeby w starym wieku mieć wiele odwiedzających gości i cześć odbierać, możeż być co uczciwszego, jak uciec się do tłumaczenia prawa? Ja przynajmniej przygotowałem sobie od lat młodych ten zapas wiadomości nie tylko dla użytku w sprawach sądowych, ale ku czci i ozdobie starości, żeby, kiedy mnie siły opuszczać zaczną (a ten czas nie jest już daleki), dom mój pustką nie został. Bo co piękniejszego, jak kiedy starzec, który piastował godności i publiczne urzędy, słusznie powiedzieć może, co u Enniusza Apollo Pytyjski mówi, że u niego, jeżeli nie ludy i królowie, to przynajmniej wszyscy jego spółobywatele rady zasięgali?

„Przychodzą nie wiedząc co począć, a ja ich nauczywszy czego się jąć mają,
Pełnych dobrej rady i mocnego postanowienia odprawiam,
Żeby na oślep w ciemną przepaść nie lecieli.“

Bo dom prawnika jest bez wątpienia całego miasta wyrocznią. Świadkiem jest tego tu Kw. Mucyusza brama i przedsionek, gdzie, pomimo jego słabowitego zdrowia i nachylonego już wieku, zgromadza się codziennie mnóstwo obywateli i najprzedniejszych mężów.

XLVI. Nie potrzebuję już teraz wielu słów, żebym dowiódł dla czego myślę, że mowca znać powinien prawo publiczne, którem się rządzi państwo lub Rzeczpospolita, tudzież pomniki dziejów i przykłady starożytności. Bo jak w mowach sądowych o sprawach prywatnych czerpać często trzeba dowody z prawa cywilnego, i dla tego, jak pierwej powiedziałem, znajo-

  1. Sextus Eliusz Petus Katus, konsul 198 roku. Kiedy prawnicy wynaleźli nowe formuły sądowe, początkowemi tylko literami wyrazów oznaczone, a to dla tego żeby ogłoszone jus Flavianum nie uszczerbiło ich powagi i znaczenia, Eliusz Petus objaśnił te nowe formuły, dodając do każdej początkowej brakujące litery. Heineccius, Antiq. Rom. proemium, § 8.