i tak na przykład, temi samemi słowy chwalić możemy uczciwego niewolnika, i żartować z łajdaka. Znany jest dawny żart Nerona z niewolnika złodzieja, „że on tylko jeden w domu, dla którego niema nic zamkniętego i zapieczętowanego, „co o wiernym niewolniku mówić się zwykło, i temi samemi słowy[1].
Z jednychże źródeł poważne i śmieszne myśli pochodzą. Spuriusz Karwiliusz ciężko chromał z rany odniesionej w służbie Rzeczypospolitej, i dla tego wstydził się pokazywać w publiczności. „Czemu nie wychodzisz, mój Spuriuszu, rzekła mu matka; za każdym krokiem czy ci nie przychodzi na myśl twoja waleczność?“ Poważne i piękne słowa. Ale Glaucya rzekł do Kalwina, który byt kulawy: „Dawniej mówiono, czy kuleje? ale on chroma[2].“ To drugie rozśmiesza, a jednak oboje wzięte jest z chromania. „Co gnuśniejszego nad tego Newiusza?“ powiedział do prawdy Scypio. Ale Filippus rzekł żartem do cuchnącego człowieka: „Myślisz, że mnie podejdziesz; zdaleka się czuję.“ Te dwa ostatnie przykłady w tem sa do siebie podobne, że tylko odmiana litery igraszkę słów stanowi[3].
Żart z dwuznaczności słów pochodzący bywa bardzo dowcipny; ale dwojakiego znaczenia nie zawsze żartując, często
- ↑ Pierwszy otworzy, co zamknięto, odpieczętuje, co zapieczętowano; drugi nie ruszy, choćby nic zamkniętego, nic zapieczętowanego nie było.
- ↑ Sp. Karwiliusz Maxymus, konsul 231 i 228. — Glaucya, pretor roku 100. Żart Glaucyi zdaje się zawierać w dwojakiem znaczeniu słowa claudicare, właściwem, chromać, i przenośnem, nie mocno stać, szwankować na czem, mieć jaką, wadę, o osobach i rzeczach, równie jak w naszym języku. Wtem drugiem znaczeniu powiedział Kwintylian, mówiąc o teatrze Rzymskim: Im comoedia maxime claudicamus, najwięcej nam dobrych komedyi brakuje. Glaucya chciał tym żartem powiedzieć, że Kalwinus nie tylko na nogę, ale we wszystkiem chromał, że mu schodziło na dobrych przymiotach. Drudzy czytają dodicat zamiast claudicat, coby znaczyło, że Kalwinus przechyla się do partyi Klodiusza.
- ↑ W pierwszym Naevius jest podobny do navus, gnavus, czynny pilny, staranny, i do ignavus, gnuśny leniwy. W drugim żart Filippa na tem zależy, że circumveniri, zostać przez podejście oszukanym, można z przydechem wymówić hircumveniri, co przypomina parkot czyli smród kozła.
