Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 2 Mowy.djvu/85

którzy Oppianika potępili, uważani być maję za winnych lub podejrzanych. Dwóch tylko widzę postanowieniem cenzorów za winnych tego haniebnego wykroczenia uznanych; chyba powiedzą że znalezienie winy tych dwóch sędziów jest znalezieniem winy wszystkich innych.
 XLVI. Ale chwalić tego bynajmniej nie należy, że cenzorowie przenieśli zwyczaj wojskowy do swych nagan i postanowień. Jeżeli wielu w wojsku zhańbiło się tchórzostwem, przodkowie nasi postanowili losem wyciągnionych ukarać, żeby strach parli na wszystkich, kara niewielu dotknęła. Ale czyż to przystoi, żeby cenzorowie w wyborach do senatu, w sędzię na obywateli, w karaniu zdrożności tak samo postępowali? Żołnierz, który nie dotrzymał placu, który uląkł się gwałtownego napadu nieprzyjaciół, może potem i lepszym żołnierzem i dobrym człowiekiem i pożytecznym obywatelem zostać. Żeby tedy na wojnie z bojaźni nieprzyjaciela nie wykroczył, zagrozili mu przodkowie większą bojaźnią śmierci; żeby zaś zbyt wielu gardłem ukaranych nie było, losowanie zaprowadzono. Czy tak samo, cenzorze, w wybieraniu senatorów postąpisz? Jeżeli jest wielu, którzy dla potępienia niewinnego człowieka wzięli pieniądze, żeby nie ukarać wszystkich, kogo zechcesz wybierzesz, lub z wielkiej liczby kilku wylosowanych hańbę okryjesz? będzie więc miał z twoją wiadomością i w oczach twoich senat senatora, lud Rzymski sędziego, Rzeczpospolita obywatela, hańba niedotkniętego, który na zgubę niewinnego wiarę i sumienie swoje za pieniądze przefrymarczył! Kto datkiem ujęty wydarł niewinnemu obywatelowi ojczyznę, dzieci, majątek, ten nie będzie napiętnowany cechę surowości cenzorskiej! Jesteśże stróżem obyczajów, mistrzem dawnej grozy i karności, kiedy kogo splamionego Lakiem przestępstwem, i wiedząc że się splamił, albo w senacie zatrzymujesz, albo mniemasz że kto równie winny, tego równa kara spotkać nie powinna? Albo czy chcesz sposób karania na wojnie bojaźliwego żołnierza przez przodków zagrożony, rozciągnąć w pokoju na nieprawość senatora? Jeżeli ten przy kład miał być przeniesiony z wojskowości do nagany cenzorskiej, potrzeba było odbyć to także przez losowanie. Jeżeli zaś karać losem wskazanych i oddawać ludzkie przestępstwa pod sąd przypadku nie przystoi bynajmniej godności cenzorskiej; to pewnie nie należy, gdy wielu wykroczyło, kilku tylko na chybił trafił pochwyconych hańbę i niesławę piętnować.