Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 2 Mowy.djvu/197

WSTĘP DO PIERWSZEJ MOWY

PRZECIW LUCYUSZOWI KATYLINIE.

  Między zaburzeniami, które poprzedziły i przyspieszyły upadek Rzeczypospolitej Rzymskiej, za najgodniejszy uwagi poczytywać bez wątpienia można spisek Katyliny. Przy powszechnem skażeniu obyczajów wszystkie stany ogarniającem, przy zbytkach, które pociągnęły za sobą ruinę wielu możnych domów, przy ubóztwie, upodleniu i przedajności ludu, można się było spodziewać że przykład i wzór Sylli w dopinaniu samowładztwa naśladowców znajdzie. Znalazł się taki w osobie Katyliny, zdolnego, wymownego, na majątku podupadłego, na wszelkie bezprawia wyuzdanego, z gruntu złego człowieka. Katylina postanowił na gruzach i popiołach Rzymu, na stosach wymordowanych obywatelów dźwignąć swe panowanie. Wyszedł on ze szkoły Sylli, i w niej się do mordów zaprawił. Mimo to jednak że się zbroczył krwią obywatelską, że był znany z rozwiązłych obyczajów, doszedł za wsparciem znacznych domów do urzędu pretora, i otrzymał roku 66 wielkorządy Afryki, zkąd powróciwszy, zaczął zaraz w roku następnym starać się o konsulat, ale oskarżony w tymże roku o zdzierstwa w Afryce popełnione, od swego zamiaru odstąpić musiał. Obacz mowę za Celiuszem Rufem, 4.
 Odtąd o niczem iunem nie myślał, tylko o obaleniu rządu Rzeczypospolitej, i w tym celu uknuł dwa spiski, jeden zaraz po powrocie z Afryki 65 roku, do którego Cezar i Krassus mieli należeć, drugi w rok potem, z których pierwszy dla tego że Krassus z bojaźni lub po lepszym namyśle w Kapitolu nie stanął, drugi przez śmierć Pizona posłanego do Hiszpanii końcem poburzenia tej prowincyi, spełzły na niczem. Uwolniony od oskarżenia o zdzierstwa za porozumieniem się ze swym oskarżycielem Klodiuszem, i przez przedajność sędziów, zaczął znowu starać się o konsulat 64 roku wraz z Cyceronem, i omal nie został wybrany. Usunięty po raz drugi od tego urzędu, postanowił już dwa razy zniweczony swój spisek za konsulatu Cycerona przywieść do skutku. Mieli być zamordowani konsulowie, wyrżnięci senatorowie, zapalone miasto, poburzona cała Italia, i w tem zamieszaniu Katylina miał opanować najwyższą