nadaliście bardzo obszerną władzę. Żeby decemwirowie zakładając osady, mogli ze znaków badać wola bogów; pozwala im mieć doglądaczów kur[1]: «takiem samem, powiada, prawem, jakiem ich mieli tryumwirowie podług prawa Semproniuszowego[2]. Śmieszże, Rullu, o prawie Semproniuszowem wspominać, i nie przychodzi ci na myśl wspominając o niem, że tryumwirowie głosami trzydziestu pięciu plemion byli wybrani? Chociaż bardzo dalekim jesteś od sprawiedliwości i skromności Tyb. Gracha, myślisz że prawo stanowione w przeciwnym zupełnie celu, powinno mieć tę sarnę powagę? XIII. Oprócz tego nadaje decemwirom władzę, z imienia pretorską, w rzeczy samej królewską: ogranicza do pięciu lat, przedłuża na zawsze; wzmacnia ją bowiem takiemi siłami i dostatkami, że wydrzeć im ją pomimo ich woli żadną żywą miarą nie będzie można. Dodaje im potem sług urzędowych, pisarzów, buchalterów, woźnych, architektów, nadto muły, namioty i inne sprzęty: bierze na to pieniądze ze skarbu, dostarcza od sprzymierzeńców; dwiestu mierniczych na każdy rok ze stanu rycerskiego dołącza, którzy mają otaczać decemwirów, być ich sługami i podporami władzy. Macie dotąd, Rzymianie, kształt i powierzchowność tyranów; widzicie znamiona władzy, nie sarnę władzę. Ale powie kto może: Go mi szkodzi, pisarz, liktor, woźny, doglądacz kur? Wszystka to jest takiego rodzaju, że kto to ma bez waszego zezwolenia, zdaje się być albo nieznośnym królem, albo obranym z rozumu prywatnym człowiekiem.
Przypatrzcie się nadanej władzy, a powiecie że to nie jest szaleństwo prywatnych osób, ale samowładztwo królów. Naprzód dozwolona im moc zebrania ogromnych pieniędzy z waszych dóbr, nie przez ich użycie, lecz przedanie; potem nadana władza sądow nicza nad całym światem i wszystkiemi narodami bez osób w sądzie, moc karania bez odwołania się, nagany bez obrony. Będą mogli przez pięć lat sądzić konsulów, nawet trybunów ludu, ich przez ten czas
- ↑ Rzymianie utrzymywali święte kury, z których ochoty lub nieochoty do jadła brali dobre lub złe wróżby. Livius, X, 40.
- ↑ Prawo Tyb. Gracha o podziale gruntów. Wybrani głosami wszystkich trzydziestu pięciu plemion tryumwirowie byli, Tyb. i K. Grachowie, i teść pierwszego Appiusz Klaudiusz. Plutarch, Tib. Gracchus, 14.
