Przejdź do zawartości

Strona:Dzieła Krasickiego dziesięć tomów w jednym (Polona).djvu/224

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Pierios differ cantusque chorosque sororum,
Æs dabit ex istis nulla puella tibi,
Præter aquas Helicon, et serta lyrasque deorum
Nil habet, et magnum semper inane sophos.

NEMESIANUS.

M. Aurelius Olimpius Nemesyanus, jak twierdzą niektórzy pisarze, był rodem z Kartaginy, żył za czasów Karyna cesarza, tojest roku 284. Pisał poema o polowaniu, to w częściach doszło, ofiarowane Numeryanowi synowi Karyna. Są także jego sielanki.

KALPURNIUS.

Równie jaki pierwszy kwitnął pod Karem, Karynem i Numeryanem cesarzami : ojczyzną jego była Sycylia, napisał siedem sielanek i ofiarował dzieło swoje Nemesyanowi, równie w tym rodzaju piszącemu rytmy; obudwu jednak dzieła niemając w sobie wielkiej zalety, oznaczają czas, w którym były pisane.

SULPICYA.

Tej jednej z matron rzymskich doszły niektóre pisma wieków naszych. Opisała między innemi wygnanie filozofów z Rzymu za Domicyana cesarza. Za wielką szkodę poczytać powinniśmy, iż nie mamy tych wierszy, które do męża pisała, o przywiązaniu, wstrzemięźliwości i wierności stanu małżeńskiego. Uczuł szacunek dzieła tego współczesny Marcyalis mówiąc : « Którakolwiek z niewiast mężowi się tylko podobać
« pragnie, niech czyta Sulpicyą : małżonkowie, którzy
« żonom tylko żądają być miłymi, niech czytają Sulpi-
« cyą. Skromniejszą i wdzięczną byłabyś Safo, gdybyś
« ją miała towarzyszką, lub mistrzynią. »

Omnes Sulpitiam legant puellæ,
Uni quæ cupiunt viro placere.
Omnes Sulpitiam legant mariti,
Uni qui cupiunt placere nuptæ.
Hac condiscipula, vel hac magistra
Esses doctior et pudica Sapho.

SENEKA.

Z dziesięciu tragedyj, które imie Seneki na sobie noszą, najlepsze są sławnego filozofa mistrza Nerona, między innemi zaś Medea według świadectwa Kwintyliana. Oktawia, jak się z samego textu pokazuje, po śmierci nie tylko Seneki, ale i Nerona napisaną była. Inne albo innego Seneki z tejże familji, lub inszych pisarzów dzieła w tę liczbę weszły. Cokolwiek bądź, zbiór ten szacowny, ile że jedyny, stawia nam przykład tragedyj rzymskich. Dziesięć ich jest ogólnie. Z tych Medeą, Edypa, Troadę, Hippolita przypisują Senece, mistrzowi Nerona. Inne inszej ręki mają być dziełem. Wszystek ten zbiór pod imieniem Seneki ułożony, przetłumaczył, i do druku podał Alan Bardziński zakonu kaznodziejskiego.


Z Medei aktu pierwszego scena pierwsza.
medea.

Bóztwo ślubne Lucyno, łoża małżeńskiego
Strażniczko, coś Tyfisa żeglarza pierwszego
Nauczyła po morzu okrętem sterować;
I ty co raczysz w morzu głębokiem panować,
I ty Febie, który dzień na dwa dzielisz światy,
I ty co tajnym modłom dodajesz poświaty,
Trójgłowista Hekate, i na które bogi
Przysiągł Jazon, Medea teraz podczas trwogi
Wzywa was. Wy otchłanie ciemne wiecznej mary,
Przeciwne niebu mocy! bezbożne poczwary,
Królu państw zaciemnionych i ponurych kształtem,
Pani z wstrętem rządząca i porwana gwałtem,
Przybądźcie wy mścicielki bezprawia Furye,
Którym się wąż po włosach rozkudłanych wije,
Bierzcie smolne pochodnie w ręce zakrwawione,
Przyjdźcie, i do łożnice zdradnej wprowadzone,
Przynieście śmierć małżonce męża mego nowej,
Teściowi i rodzinie całej Kreontowej.
Na męża cokolwiek złe tylko, niech się toczy,
Niech żyje, niech po miastach cudzych się powłoczy,
Zmierzły tułacz, wygnaniec z domu pełen trwogi,
Niech mnie pragnie, a nędzarz cudze ściera progi.

FEDRUS.

Lubo pozostałe bajki jego, winną mu zjednały sławę, o życia jednak okolicznościach żaden z następnych pisarzów wzmianki nie uczynił; z samych jednakże dzieł jego niektóre powziąć można. A naprzód, iż się urodził w Tracyi na górze Pieryjskiej, uroczystemi Muz obrządki sławnej, sam przyświadcza : « Na szczycie gór
« Pieryjskich, Muz uroczystością zaleconych, i gdzie
« Jowisza cześć trwa statecznie, powziąłem życie. »

Ego quem Pierio mater enixa est jugo,
In quo tonanti sancta Memnosine Jovi,
Faecunda novies artium peperit choros.

W stanie niewolniczym zostawał, i od Augusta cesarza wyzwolony był. Pisał za Tyberyusza, równie jak i pod Augustem; o czasach niewoli, czyni wzmiankę, i oraz pochóp objaśnienia prawdy bajkami, aby uszedł potwarzy i prześladowania.

Servitus obnoxia,
Quia quae volebat, non audebat dicere,
Affectus proprios in fabellas transtulit,
Calumniamque fictis elusit focis.

Nie nadał mu się jednak i ten sposób : na srogiego ministra Tyberyuszowego Sejana dosyć jaśnie narzeka, iż nieszczęścia jego był przyczyną :

Quodsi accusator olius Sejano foret;
Si testis alius, judex alius denique;
Dignum faterer esse me tantis malis,
Nec his dolorem delinirem remediis.


Bajki Fedra po większej części Ezopowe, jak sam na wstępie obwieszcza :

Æsopus auctor quam materiam reperit,
Hanc ego polivi versibus senariis.