szone przy przebyciu materji cząsteczki α można określić ładunek jądra, a zatem numer atomowy dla tej materji. Moseley dowiódł następnie, że numer ten jest również numerem miejsca zajmowanego przez odnośny pierwiastek w klasyfikacji. Wiadomo, że na zasadzie teorji izotopji numer ten określa własności chemiczne atomów, których ciężary atomowe mogą być różne; określa on również charakterystyczne grupy promieni natury elektromagnetycznej, które dana materja może wysyłać — a także wiele innych własności tej materji. Rozważając tę imponującą syntezę, wspomnijmy, że źródło jej jest w punkciku świetlnym zauważonym na ekranie siarczku cynku w takiem miejscu, w którem się go nie spodziewano.
Gdy mowa o promieniach α, nie zapominajmy, że liczenie ich daje nam możność określać czas zaniku ciał długotrwałych jak rad, gdyż każdy promień α odpowiada rozkładowi jednego atomu. Rezultaty w tym kierunku nie osiągnęły jeszcze takiej dokładności, jakiejby się można spodziewać, należy zatem czynić nowe wysiłki. Tak np. mamy obecnie w toku w laboratorjum mojem pomiar ładunku promieni α radu w celu kontroli szybkości zaniku. Miło mi zaznaczyć, że praca ta, wymagająca wielkiej staranności, powierzona jest młodemu polakowi, który, mam nadzieję, dokończy jej pomyślnie.
Przechodzimy obecnie do grupy prac nad promieniami β i γ. Rozważamy je w tej samej grupie, ponieważ mimo różnicy natury, promienie β i γ mają ścisłą łączność, tak samo jak promienie katodowe z promieniami Roentgena. W obu wypadkach mamy do czynienia z formami energji, które mogą się przetwarzać jedna w drugą. Promienie β (lub katodowe) są to elektrony o ładunku ujemnym; masa ich przy prędkości małej lub żadnej jest 1800 razy mniej więcej mniejsza, niż masa atomu wodoru. Lecz gdy szybkość staje się znaczną częścią szybkości światła, masa powiększa się razem z szybkością, i wyrazić ją można za pomocą formuły Lorentza i Einsteina:
gdzie β znaczy stosunek szybkości elektronu do szybkości C światła, Mo — jest masa w spoczynku, a M — masa przy szybkości β. Szybkość światła stanowi zatem granicę, której nie może dosięgnąć elektron, gdyż masa jego musiałaby stać się nieskończenie wielką.
Jak wiadomo, formuła powyższa sprawdzona została przez doświadczenia nad odchyleniem promieni β radu i promieni katodowych w polu magnetycznem t elektrycznem.
Promienie γ — zarówno jak promienie Roentgena — są natury elektromagnetycznej i długość fali może być mierzona dla nich przez dyfrakcję na kryształach, o ile długość ta jest zawarta w odpowiednich granicach. Przenikliwość promieni Roentgena i promieni γ wobec materji wzrasta, gdy zmniejsza się długość fali, Istnieją promienie γ bardzo przenikliwe, a zatem o bardzo krótkiej fali, dla których siatki kryształów nie są dość drobne, tak że długość fali nie może być zmierzona. Jednakowoż zobaczymy, że rezultat ten może być osiągnięty na drodze pośredniej. Ciała radjoaktywne wysyłają wiele grup promieni β, które można scharakteryzować w pierwszem przybliżeniu przez współczynnik absorbcji, dla której można otrzymać prawa – w mniejszem lub większem przybliżeniu — wykładnicze, czyli, że stała proporcja promieni jest zatrzymana przez daną ilość absorbującej
