ze Związkiem Radzieckim. Roosevelt wielokrotnie wyrażał się o Mikołajczyku z uznaniem, podkreślając jego zalety zarówno podczas rozmów z przedstawicielami ZSRR, jak i w depeszach do Stalina. Nadmieniał, że nie darzy sentymentem polskich polityków emigracyjnych o arystokratycznej proweniencji. Liczył też na Mikołajczyka, uważając go za autentycznego działacza ludowego, że będzie on akurat na tyle liberalny, na ile jest to potrzebne, aby zmodernizować ustrój w Polsce i nie dopuścić do zrewolucjonizowania go. Dlatego też w nowej sytuacji Amerykanie doszli do wniosku, że w gruncie rzeczy dobrze się stało, iż Mikołajczyk zrezygnował z funkcji premiera i ustąpił z rządu londyńskiego jesienią 1944 r., stając niejako poza kręgiem kontrowersyjnych polityków emigracyjnych. Po jego odejściu z rządu, Departament Stanu i Biały Dom nadal utrzymywały z nim dobre stosunki, przygotowując go do kierowniczej roli w życiu politycznym Polski po wojnie. Nie jest więc przypadkiem, że w drodze do Jałty Hopkins i Bohlen zatrzymali się w Londynie, aby zapoznać się z poglądem Mikołajczyka na sprawę utworzenia rządu polskiego. Wyrażona przez byłego polskiego premiera opinia w tej kwestii była początkowo przedstawiana jako oficjalna propozycja Stanów Zjednoczonych. Nazwisko Mikołajczyka było często wymieniane przez członków delegacji amerykańskiej w Jałcie. Churchill pisze, że Roosevelt pozostawał pod silnym pozytywnym wrażeniem, jakie wywarł na nim Mikołajczyk podczas wizyty w Waszyngtonie.[1]
Na marginesie dyskusji nad sprawą polską w Jałcie syn prezydenta, Elliot Roosevelt, czyni następującą uwagę na temat polskiego rządu: Należałoby osiągnąć kompromis w sprawie utworzenia takiego rządu w Polsce, który byłby rzeczywiście rządem jedności narodowej. Anglicy popierali dawny rząd polski działający w Londynie. Ojciec występował jako pośrednik i rozjemca ― co było ważne dla zachowania jedności.[2]
Amerykanie i Anglicy w czasie debat jałtańskich często podkreślali potrzebę przeprowadzenia wolnych i nieskrępowanych wyborów w Polsce. Byli pewni, że w walce o władzę polityczną zwyciężą siły społeczne o orientacji prozachodniej. Stąd też taka zażarta walka o formułę utworzenia rządu jedności narodowej.
Końcowy Komunikat Konferencji Krymskiej głosił w sprawie rządu polskiego: Nastała nowa sytuacja w Polsce na skutek jej zupełnego wyzwolenia przez Armię Czerwoną. Wymaga to utworzenia Tymczasowego Rządu Polskiego, który będzie mógł być oparty na szerszej podstawie, niż to było możliwe przed niedawnym wyzwoleniem Polski zachodniej. Działający obecnie w Polsce Rząd Tymczasowy powinien być wobec tego zreorganizowany na szerszej podstawie demokratycznej, z włączeniem
