Strona:Bronisław Malinowski - Wierzenia pierwotne i formy ustroju społecznego.pdf/336

wości do naszych ogólnych warunków, do ram, nałożonych historycznemu rozwojowi totemizmu.
 Tłómaczenie nasze istoty i genezy totemizmu polegało na tem, że wskazaliśmy na wzajemne przystosowanie się dwóch zasadniczych elementów: wierzeń i społecznej strony. Teraz zachodzi pytanie konkretne: jaki jest genetyczny stosunek tych dwóch czynników, czy powstały równocześnie, czy niezależnie i w tym ostatnim wypadku, który z nich powstał naprzód? Dla zrozumienia tego punktu trzeba raz jeszcze zdać sobie jasno sprawę z tego, że ustrój klanowy jest genetycznie niezależny od totemizmu, tak jak wierzenia totemiczne są w swej ogólnej naturze, to znaczy jako zoolatrya, niezależne i powszechniejsze od totemizmu, czyli od tego specyalnego przypadku, kiedy je spotykamy połączone z ustrojem klanowym.
 W samej rzeczy ustrój klanowy obejmuje znacznie szerszy zakres faktów niż totemizm.
 Spotykamy klany nietotemiczne w różnych częściach świata i na dość różnych stopniach rozwoju ludzkości, jakkolwiek nigdy wśród wyższych cywilizacyi. Jak widzieliśmy powyżej, ustrój ten morfologicznie i funkcyonalnie daje się zdefiniować jako poddział plemienia na równorzędne i wzajemnie zależne grupy. Otóż łatwo dostrzedz, że ustrój ten jest modyfikacyą z jednej strony podziału na grupy lokalne, z drugiej zaś strony ustroju rodowego i rodzinnego. Mógł więc on powstać w najrozmaitszy sposób z obu tych zasadniczych form społecznego zróżniczkowania w którejkolwiek z ich niezliczonych odmian, lub też przez jakąkolwiek z niezliczonych kombinacyi między niemi.
 Stawianie jakiejkolwiek konkretnej hipotezy o tem, w jaki sposób ta przemiana rodu, rodziny, czy grupy lokalnej na klan się odbywała, jest tylko próżną zabawką