Strona:Bolesław Limanowski - Komuniści.djvu/36

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

wojskowej[1], a druga wskazuje, jak stawić należy dzielny opór złym pokusom. Od pracy ręcznej wolni są urzędnicy, tudzież uczeni i artyści, których odpowiednia władza uznała za takowych. Z pomiędzy uczonych wybiera naród posłów, kapłanów i władców. Do zaoszczędzenia czasu przyczynia się wielce i to, że zużywa się mniej czasu na budowy i wyrób odzieży, która odznacza się w Utopii trwałością, prostotą i dogodnością; przytem wyśpiarze zajmują się tylko tem, co istotny przynosi pożytek. Wszelako władza może powiększyć liczbę godzin przeznaczonych na roboty, jeżeliby zachodziła tego potrzeba.
Rozdział o „wzajemnych stosunkach pomiędzy obywatelami“ zawiera bardzo urozmaiconą treść. Mówi się tu o rodzinie, jej składzie i ustroju; o środkach zapobieżenia przeludnieniu, jakoto kolonizacyi; o planie, podług którego buduje się miasto; o zaspokojeniu potrzeb i t. d. Praktyczny umysł Morusa w wielu spostrzeżeniach wyprzedza ówczesną naukę i staje odrazu na racyjonainej podstawie, np. w pojmowaniu ważności warunków hygijenicznych. Rzeźnie (szlachtuzy) w Utopii znajdują się za obrębem miasta, a to z dwóch powodów: ażeby usunąć od ludu wstrętny i źle oddziaływający widok zabijania zwierząt i ażeby ochronić miasto od nieczystości. Szpitale znajdują się także za miastem. Są to obszerne gmachy jakby miasteczka. „Unika się przez to nagromadzenia i zbyt wielkiego skupienia chorych, gdyż to utrudnia ich leczenie; przytem każdego cierpiącego na zaraźliwą chorobę można zupełnie odosobnić.“[2] Troskliwość w pielęgnowaniu chorych wielka: jadło co najzdrowsze lekarstwa wszystkie — jakie tylko są potrzebne, lekarze obeznani dokładnie ze swoją umiejętnością. Dla cudzoziemców przybywających do Utopii są wyznaczone mieszkania i jedzenie. Obiady utopijczyków bywają wspólne, atoli wolno każdemu mieć własną kuchnię w domu. Do zajęć trudniejszych i brudniejszych wyznaczeni są niewolnicy. Kobiety trudnią się kuchnią. Obiady odbywają się w porządku podług pewnego przepisu. Dla karmienia niemowląt są osobne sale.

Obszerny rozdział: „o podróżach utopijczyków“ zajmuje się podróżującemi, stanem ekonomicznym kraju, wojskiem, wychowaniem, pojęciami moralnemi mieszkańców, religiją itd. Będę tu

  1. Gra strategiczna ułożona przez Ludwika Mierosławskiego w swoim czasie wprowadzoną była do szkół francuskich i zyskała wielkie pochwały. Życzyłbym, aby nasi pedagogowie zwrócili na nią uwagę.
  2. Th. Mor Str. 97.