go polskiego żydka w ucznia i komentatora Kanta, jakiemi drogam i życiowemi podążyła w rozwoju swoim ta zaiste genialna natura. Losy swoje skreślił sam Majmon w autobiografii, którą Höffding nazywa „niezmiernie zajmującym z psychologicznego i kulturalnego punktu widzenia utworem“. (Wyd. w Berlinie w r. 1792). Znajdujemy tu ciekawy opis zmiennych kolei życia Majmona, całą niemal historję rozwoju jego myśli, a nadomiar niezmiernie żywo skreślone tło społeczne, na którem zarysowały się osobiste losy autora; jest to cenny, niezastąpiony przyczynek do dziejów „kultury“ a właściwie ciemnoty żydów polskich XVIII wieku, przy czem autor potrącił w wielu miejscach i o byt
współczesnych Polaków, rzucając nań oryginalne światło.
Właśnie dwie ostatnie okoliczności natchnęły nas do przekładu „Autobiografii“ Majmona, dzieła o którem u nas zrzadka i niewiele dotąd słyszano[1]. Sądzimy, że
- ↑ Boć (o ile wiem) ledwo przytoczyć tu można, jako
pierwszą bodaj informację o Majmonie, lekcję publiczną w r. 1825 prof. Urmowskiego, wydaną w mało rozpowszechnionych aktach posiedzeń Uniwersytetu Warszawskiego, dalej, po długiem milczeniu o nim, krótkie życiorysy, podane przez Kazimierza Kuszewskiego w 1862 r. w Bibliotece Warszawskiej i Tygodniku Ilustrowanym. Poświęcona mu w Historyi żydów Hilarego Nusbauma w r. 1898 wzmianka, całkowicie oparta na poglądach żydowsko–niemieckiego historyka, Graetza, nie wchodzi w rachubę. W reszcie wydana w r. 1908 broszura pióra Lewkowicza, mieści tylko szkic przygodny do sylwetki Majmona i zasługuje na uwagę raczej z tego względu, iż jest pierwszym i jedynym dotąd na naszym gruncie szkicem próbnym oceny krytycznej nieprzełożonych dotąd na polski język dzieł filozoficznych Majmona.
Tym sposobem zamieszczona przez piszącego te słowa w Nr. Nr. 70—87 Wolnego Słowa z r. 1910 praca o Majmonie p. t. Polski żyd XVIII wieku i „Dwa wyroki o żydowskim wolnomyślicielu“ — podjęta z tych samych pobudek, co przekład niniejszy, stanowi bodaj najszerszą o nim w literaturze polskiej wiadomość.
Cząstkę owej pracy wcielamy do przedmowy niniejszej (Rozdział 1 i 2), uzupełniając ją w dalszym ciągu zgodnie z potrzebami książkowego wydania przełożonej obecnie oryginalnej „Autobiografii“.
