Strona:Artur Schopenhauer - Sztuka prowadzenia sporów.djvu/27

swych racyj. Gniew zaś wywołuje się przez przyczepianie się do przeciwnika, traktowanie go niesprawiedliwe i wogóle niesumienne.

 Wybieg 8. Robić pytania nie w takim porządku, jakiego wymaga wniosek, ale z wszelkiemi przerwami. Przeciwnik nie wie wówczas, do czego pytania te mają się stosować, nie może uprzedzić ich skutków i wówczas można skorzystać z jego odpowiedzi dla rozmaitych wniosków, nawet wręcz przeciwnych, stosownie do tego, jakiemi się okażą. Jest to podobne do wybiegu 4-go, gdzie także maskować należy swe czynności.

 Wybieg 9. Kiedy zauważasz, że przeciwnik naumyślnie odpowiada przecząco na pytania tam, gdzie moglibyśmy skorzystać z jego potwierdzenia, należy pytać o rzeczy wprost przeciwne temu, czego wymaga teza, niby pragnąc potwierdzenia przeciwnika, lub przynajmniej stawiając mu jedno i drugie do wyboru, tak, aby nie zauważył, jakiego potwierdzenia domagamy się.

 Wybieg 10. Kiedy budujemy indukcyę i przeciwnik zgadza się na oddzielne wypadki, przy których ta może być ustanowioną, nie należy pytać go, czy zgadza się, również na prawdę ogólną, wynikającą z tych wypadków, ale należy ją wprowadzić jako ostatecznie uznaną, ponieważ czasem i samemu przeciwnikowi zdawać się będzie, że przystał na nią, i obecnym słuchaczom, pamiętającym różne pyta-