Strona:Artur Schopenhauer - O wolności ludzkiej woli.djvu/199

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

ponamus in tali aequilibrio positum, homo, non pro re cogitante, sed pro turpissimo asino erit habendus, si fame et siti pereat.“[1]
 128) Poniżej będę miał sposobność opowiedzieć jeszcze o dwóch innych wielkich mężach, którzy tak samo się nawrócili i zmienili swoje zapatrywanie. Dowodzi to, jak trudny i jak głęboko ukryty jest trafny sąd o naszem zagadnieniu.
 129) W swojem „Essay on liberty and necessity“ pisze Hume z naj widoczniejszem przekonaniem o konieczności poszczególnych aktów woli, gdy są dane pobudki, i tłumaczy ją w najwyższym stopniu jasno, w sposób, jak zwykle, ogólnie zrozumiały: stamtąd przytoczyłem już powyżej jeden ustęp, a teraz: „Tlius it appears that the conjunction between motives and voluntary actions is as regular and uniform as that between the cause and effect in any part of nature.“ A potem: „It seems almost impossible, therefore, to engage either in science or action of any kind, without acknowledging the doctrine of necessity and his inference from motives to voluntary actions, from character to conduct.“[2]

 130) [457] Ale żaden pisarz nie wyłuszczył konieczności aktów woli tak dokładnie i przekonywająco, jak Priestley[3] w swojem dziele: „The doctrine of philosophical necessity,“ które jest poświęcone wyłącznie temu przedmiotowi. Kogo i ta książka nie przekona, napisana niezwykle jasno i dostępnie, ten musi mieć naprawdę rozum, sparaliżowany już przesądami. Podaję kilka ustępów, według drugie-

  1. ↑ „Jeżelibyśmy mianowicie w miejsce osła przyjęli człowieka znajdującego się w takiej równowadze, to należałoby go uważać nie za rzecz myślącą, lecz za najgorszego osła, gdyby umarł z głodu i pragnienia.“
  2. ↑ „Okazuje się tedy, że połączenie pobudek z dowolnem działaniem jest tak samo prawidłowe i jednostajne, jak połączenie [457] przyczyny ze skutkiem w jakiejkolwiek dziedzinie przyrody.“ - - - „Zatem prawie niepodobna, jak się zdaje, wziąć się do jakiejkolwiek nauki albo działalności, nie uznając teoryi konieczności i tego wnioskowania z pobudek o dowolnych czynnościach, z charakterów o postępowaniu.“ — (Przekład polski wzięty z podanego powyżej polskiego przekładu „Badań dotyczących rozumu ludzkiego,“ str. 120 i 122. — P. T.)
  3. ↑ Zob. przyp. 140).
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:Artur_Schopenhauer_-_O_wolności_ludzkiej_woli.djvu/199&oldid=1589525”