ność, co doprowadza go, w jego trzech księgach „de libero arbitrio,“ aż do niekonsekwencyi i sprzeczności. Z jednej strony nie chce, jak Pelagiusz, przyznać wolności woli tyle władzy, by znosiła grzech pierworodny, konieczność zbawienia i wolność przeznaczenia boskiego, by zatem człowiek, dzięki własnym siłom, mógł się stać prawym i godnym szczęśliwości wiecznej. Daje nawet do poznania, w „Argumento in libros de lib. arb. ex Lib. I. c. 9., Retractationum desumto,“ że byłby jeszcze więcej powiedział na korzyść tego punktu w uczonym sporze,[1] (którego później Luter tak silnie bronił,) gdyby nie to, że napisał owe księgi przed wystąpieniem Pelagiusza, którego pogląd zwalcza potem w księdze, „de natura et gratia,“ napisanej w tym celu. Tymczasem powiada już w „de lib. arb.“ III., 18: „Nunc autem homo non est bonus, nec habet in potestate, ut bonus sit, sive non videndo qualis esse debeat, sive videndo et non volendo esse, qualem debere esse se videt. — [446] Mox: vel ignorando non habet liberum arbitrium voluntatis ad eligendum quid recte faciat; vel resistente carnali consuetudine, quae violentia mortalis successionis quodammodo naturaliter inolevit, videat quid recte faciendum sit, et velit, nec possit implere“: a w wymienionem „Argumento“: „Voluntas ergo ipsa, nisi gratia Dei liberatur a servitute, qua facta est serva peccati, et, ut vitia superet, adjuvetur, recte pieque vivi non potest a mortalibus.“[2]
106) Ale z drugiej strony trzy następujące powody skłaniały go do bronienia wolności woli:
107) 1) Jego opozycya przeciwko Manichejczykom[3], przeciw którym zwraca się wyraźnie w księgach „de lib. arb.,“ gdyż zaprzeczali wolności woli, przyjmując inne pierwotne źródło wszelkiego zła. Przytyk do nich znajduje się już w ostatnim rozdziale księgi „de animae quantitate“: „datum est animae liberum arbitrium, quod qui nugatoriis ratiocinationibus labefactare conantur, usque adeo coeci sunt, ut caet.“[4]
- ↑ W oryginale: Kontroverse.
- ↑ „Następnie jednak człowiek nie jest dobry, ani też nie leży to w jego mocy, by był dobry, albo dlatego, że nie widzi, jakim powinien być, albo widzi, lecz nie chce być takim, jakim widzi, że powinien być. — Następnie: po części dlatego, że nie wie, nie ma wolnej woli, by wybrać to, coby dobrze czynił, po części widzi, coby należało dobrze uczynić, i chce, lecz nie może tego wykonać z powodu oporu cieles-nego przyzwyczajenia, które wzrosło poniekąd naturalnie nieodpartą siłą ludzkiego porządku.“
„Śmiertelni zatem nie mogą żyć bogobojnie dzięki samej woli, jeśli jej łaska Boga nie uwolni od jarzma niewoli, przez którą stała się niewolnicą grzechu, i nie wspomoże, by zwyciężyła występki.“ - ↑ Manicheizm — sekta religijna, której założycielem był Mani (około 240—280 po Chr.), a której zwolennikiem był także przez pewien czas Augustyn — opiera swój pogląd, stojący pod wpływem gnostycyzmu, na dualizmie pierwiastka złego i dobrego, państwa jasności i ciemności, na walce Boga z szatanem. Świat powstał przez zmięszanie tych pierwiastków, które dopiero zbawienie ma znowu oddzielić.
- ↑ „Daną jest duszy wolna wola, a ci, którzy się starają ją obalić za pomocą napuszystych wniosków, są do tego stopnia ślepi, że
