W ciągu czterech ostatnich wieków Jezus przeżył w umysłach ludzkich całkiem nowy okres swej kilka tysięcy lat trwającej historji. Ukazawszy się na widnokręgu XVI-go stulecia w mistycznej glorji Boga-Człowieka, zwolna zatracał wszystkie cechy bóstwa, stając się człowiekiem, by z kolei w ciągu XIX-go wieku zatracić wszystkie cechy człowieka i na początku XX-go stulecia stać się ostatecznie znowu wyłącznie Bogiem. Te jego przemiany odpowiadają ściśle przemianom rozwojowym umysłów, w których żył. One odjęły mu najpierw bóstwo, pozostawiając człowieczeństwo, następnie przywróciły mu to bóstwo, człowieczeństwo odejmując. Jezus jako Bóg-Człowiek wyrósł z religji, Jezus jako człowiek z rozbudzonego rozumu a Jezus jako Bóg z krytycznie rozpatrzonych dokumentów dziejowych.
Niewiadomo też zaiste, kiedy umysł ludzki na większy zdobył się prometeizm, czy wtedy, kiedy Jezusa z glorji boskiej rozbierał, czy też wtedy, kiedy mu ją przywrócił. W pierwszym bowiem wypadku musiał się wznieść na najwyższe szczyty bohaterstwa w obronie praw zdrowego rozumu przeciwko wielowiekowym uroszczeniom hierarchji teologicznej i ciemnym tłumom pospólstwa pod rządami tej hierarchji zdziczałego, gdy w drugim wypadku na najwyższe szczyty wolnego genjuszu badawczego w imię źródeł i niezbitych dowodów niezliczonej ilości pomników starożytnych przeciwko z góry powziętym tezom owego rzekomo zdrowego rozumu a w rzeczywistości oślepionego potężnemi sugestjami historycznej dawności.
Strona:Andrzej Niemojewski - Bóg Jezus w świetle badań cudzych i własnych.djvu/17
Ta strona została skorygowana.
1. PSYCHOLOGJA NOWYCH POKOLEŃ.
