Strona:Aleksander Świętochowski - Historja chłopów polskich w zarysie I (1925).djvu/064

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

w epoce historycznej należenie całej ziemi kraju do monarchy? Kiedy i jak spełnił się ten radykalny przewrót? Czy on mógł się dokonać samym rozwojem stosunków wewnętrznych? Odpowiedzi na te pytania dotychczas niema po za «hipotezą najazdu», która utrzymuje, że «na zasadzie prawa wojennego stał się naczelny wódz szczepu przybyłego wyłącznym właścicielem kraju i wyłącznym panem ludności, która jako podbita stała się niewolną» (Piekosiński). Kiedy ten wypadek nastąpił — jeżeli nastąpił — nie wiadomo. Wiadomo tylko, że w X w. wysuwa się na czoło książąt dynastja Piastów, która zaczyna łączyć plemiona i dzielnice dla stworzenia z nich państwa. Jego władza jest już w posiadaniu tych praw, które przywłaszczał sobie zdobywca[1].

  1. Nie tylko osoba, ale również samo imię Piast, użyte w tym jedynym wypadku i poza nim nieznane, jest dotąd przedmiotem niezakończonego sporu. Według T. Wojciechowskiego (Rozpr. wydz. his. fil. t. VII, Kraków 1895) nie było to imię własne, ale nazwa wysokiego urzędu na dworze książęcym: nosił je piastun (nurritor, paedagogus). Według S. Ciszewskiego (W. Bruchnalski, Kwart. hist. XX, Lwów 1906) był to na podobieństwo zwyczaju u ludów kaukaskich, atałyk, sztuczny ojciec, któremu dano na wychowanie dostojne dziecko. Według J. Schneidra (Kwart hist. XXI. Lwów 1907) Piast pochodzi od piasty w kole. A. Czubryński (Mit kruszwicki, Kraków 1915) wywodzi imiona Piasta i Rzepichy z części rodnych. Tak czasem hula imaginacja etymologów! A Brückner, który naprzód w Piaście uznał przezwisko, oznaczające tyle, co tłuczek, oświadczył się ostatecznie (w Przeglądzie hist. IV, Warszawa 1907) za hipotezą J. Gajslera który (w Głosie, Warszawa 1898, a potem w Przeglądzie hist. Warszawa 1907) dostrzegł w podaniu o Piaście odbicie legendy o ś. Germanie. Ten opowiadacz słowa bożego w Anglji nie-