lestwa, w których jedne go atakowały, inne broniły[1]. Walkę tę zakończył nowy ukaz z 5 czerwca 1862 r., do którego dołączono «Prawo o oczynszowaniu z urzędu włościan w Królestwie Polskiem» w 147 artykułach[2]. Stanowiło ono w głównych punktach:
Oczynszowanie wieczyste lub czasowe, najmniej na lat 20, może być dokonywane drogą umów dobrowolnych w osadach, objętych ukazem 1846 r. (od 3 morgów). Każda strona ma prawo zażądać oczynszowania z urzędu. Nie wolno zmniejszać obszarów włościańskich. Nie podlegają oczynszowaniu osady utworzone z gruntów dworskich nabytych po ukazie 1846 r., role oficjalistów, ziemie, łąki i pastewniki dzierżawione czasowo poza posiadanemi przez włościan i pustki. Separacja może nastąpić tylko na żądanie większości osadników. Czynsz ma być obliczony ze średniej ceny żyta w ciągu 20 lat z wyłączeniem dwóch najdroższych i dwóch najtańszych[3] i po potrąceniu z dochodu podatków, dziesięcin, opłat wieczystych i zobowiązań względem osób trzecich. Po oszacowaniu zabudowań, materjałów, załóg i zasiewów 5% od tej sumy będzie dołączone do czynszu z gruntu. Jeżeli zostaną zniesione służebności, przy-
- ↑ Redakcja projektu do prawa względem oczynszowania z urzędu, ułożona przez wydział skarbowo administracyjny.
- ↑ Warszawa 1862.
- ↑ B. Maciejowski, Wypracowania o oczynszowaniu, Warszawa 1862 i Zdanie mierniczego ekonomika o zasadzie oczynszowania włościan w dobrach prywatnych, Warszawa 1862. Autor wykonał w tych pismach bardzo drobiazgowe wyliczenia czynszu z cen żyta.
