w całej Polsce historyk rozpoczął pracę dla dobra i rozwoju Zakładu narodowego. Wogóle na polu naukowem pracuje jeszcze dłużej, bo lat pięćdziesiąt dwa. Sama bibliografia prac jego, wydana w roku 1917, obejmuje stronic dwadzieścia. Działalność dyrektora Kętrzyńskiego na niwie dziejopisarskiej jest tego rodzaju, że posiada duże znaczenie nie tylko pod względem naukowym ściśle, ale i narodowym. Wojciech Kętrzyński urodził się w Lecu, w Prusach Wschodnich, w roku 1838 jako Adalbert von Winkler i do lat młodzieńczych był Niemcem. Dopiero poznanie krewnych Kętrzyńskich z Prus Zachodnich i wiele innych wpływów spowodowały powrót do dawnego rodowego nazwiska. Wkrótce poznał też, że za przynależność do Polski cierpieniem trzeba zapłacić. Uwięziono go w roku 1862, a po półtorarocznem śledztwie skazano na rok twierdzy w Kłodzku, na Śląsku pruskim. Naukową swą działalność rozpoczął w roku 1865 artykułem, w którym protestował przeciw niemieckim uroszczeniom, jakoby na ziemi naszej nie mieszkali niegdyś Słowianie, ale Celtowie i Germanie. Następnie rozpoczął studya nad dziejami Prus, a wynikiem ich była wreszcie pomnikowa praca wydana w roku 1882 nakładem Zakładu Ossolińskich, p. t.: „O ludności polskiej w Prusach niegdyś krzyżackich“, która dawała zupełnie nowe opracowanie tak trudnego i zawiłego zagadnienia. Obok oryginalnych prac historycznych, począł dyrektor Kętrzyński ogłaszać też bardzo wiele krytycznych wydań naszych źródeł dziejowych, a więc przedewszystkiem „Roczników“, dokumentów i zabytków dyplomatycznych. Wielkie jego zasługi na polu naukowem mają swe godne uzupełnienie w trudzie, poniesionym dla instytucyi narodowej. Kętrzyński objął urzędowanie w Zakładzie już jako wyszkolony bibliotekarz kórnicki, gdzie pełnił obowiązki w latach 1868—1870; a że do swych studyów historycznych musiał szukać materyałów w bibliotekach i archiwach niemieckich, więc miał częstą sposobność zapoznać się dokładnie z ładem i systematycznym porządkiem tychże zbiorów naukowych.
