Strona:Adam Asnyk jako wyraz swojej epoki.djvu/052

całości. O pierwszej była już mowa wyżej. Podziwiałem już lekką jej kunsztowność i filigranowość; do tych zalet dodać należy wielką rozmaitość, niezwykłe bogactwo form. Budowa całości niezawsze jest silną, niezawsze jasne ma linje, niezawsze uwydatnia się w niej stopniowanie głównej myśli lub uczucia (Ucisz się serce, Giewont, Na zgon poezji i inne). Rozwlekłość jest czasem tak znaczną, strofy tak luźnie stojące, że w niektórych, nielicznych coprawda, utworach możnaby po parę strof i więcej usunąć, a nicby się z głównej myśli nie uroniło. Weźmy np. wiersz Na zgon poezji; w czterech ostatnich strofach tego wiersza jedna i ta sama myśl powtarza się z tak małemi zmianami, i tak bez żadnego stopniowania, że śmiało możnaby trzy strofy odtrącić, a wiersz nietylkoby nic nie stracił, ale i owszem stałby się o wiele piękniejszym.
 Przechodząc teraz do stanowiska muzycznego, które przy ocenie utworów lirycznych jest bardzo ważnem, winienem zwrócić uwagę czytelnika na ton liryczny i na muzykalność wiersza. Każdy z oryginalnych poetów lirycznych ma swój odrębny ton: on stanowi jakby duszę jego liryki, nadaje nastrój jego poezji, w nim wciela się uczucie przeważające w sercu poety: toteż po odrębności tonu można poznawać oryginalność poety. Jak różnym jest naprzykład ton poezji Słowackiego od liryki Mickiewicza, ton Grobu Agamemnona od tonu wiersza Do matki Polki. W pierwszym jest zapęd, burza, rozpierzchanie się uczucia w ciągłych wybuchach, w drugim jest ześrodkowanie, skupienie uczucia, wskutek czego nabiera ono nadzwyczajnej siły, staje się niby miną, zdolną rozsadzać skały. Asnyk w pierwszych swych utworach, idąc za przewodem Słowackiego, naśladował i jego ton; potem, porzuciwszy drogi mistrza, wyzwoliwszy się z pod jego wpływu, i ton jego zarzucił i zaczął śpiewać na własną nutę. Znamy ją, znamy ton liryczny Asnyka: jest to ton cichej skargi i rezygnacji. Jest