Słownik etymologiczny języka polskiego/tłok
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
tłok; tłuc; tłuc z pierwotnego telk- (tłuc przestawione z teł-c, jak długi, słup, tłusty, z *dełgi, *stełp, *tełsty); tłok z *tołk-; tłoka, rus. tołoka; cerk. tlěszti (tego nie mamy), tlŭką (‘tłukę’), rus. tołocz (z tlěszti, jak mołoko z *melko, ‘mleko’; bynajmniej nie nasze tłok!); lit. aptilk-ti, ‘ułaskawić się’ (‘otłuc się’), aptilkes żmogus, ‘człowiek otrzaskany, przebiegły’. Dalej: tłoczyć, o ‘druku’, tłocznia; tłoczyć się, stłoczony, natłok, częstotliwe przytłaczać (do ziemi, rus. potołok, ‘posadzka’, z mylną odmianą: potołka zamiast potołoka). Z licznych urobień najważniejsze dwa: Jedno, tłoka, prasłowiański obyczaj dobrowolnej (zczasem i w obowiązkową odmienianej) pomocy sąsiedzkiej na łące i polu, odpłacanej ugoszczeniem (lit. tałka, prus. talokininkas, zdaje się pożyczki od Rusi i od nas, chociaż Litwa ma nawet czasownik telkti, susi-telkti, ‘spraszać i zbierać się na tłokę’); tłoka tłumaczy w 15. w. łac. ‘palilia’, ‘zabawy, biesiady pasterskie’, a w r. 1500: »tłoka, merenda, Vesperbrod«, t. j. ‘podwieczorek’. Drugie: tłokno, rus. tołokno, południowe tlakno (stąd niem. Talken, a z tego znowu nasze dołki!), o ‘rozgotowanej niby owsiance’ (u nas »postnej«, gdzie indziej zaprawianej mlekiem); w 17. wieku tołokno, o »tatarskiej kuchni«, obok sałamachy i sołoduchy.
