Słownik etymologiczny języka polskiego/niezbędny
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
niezbędny, a do tego urobione zbędny; słowa niemożliwe, powstały przez nieporozumienie. Jest czeskie nezbedný, najpowszechniejsze ( nezbeda, ‘nicpoń’), o ‘zuchwałym, bezczelnym’ (zbedný, o człowieku ‘karnym i kornym’, arcyrzadkie), od pnia bŭd-, ‘czuwać’, i ten przymiotnik popłacał u nas od 15. do 17. wieku; szczególniej śmierć tak obzywano, ale i chorobę, głód, wszystko co ‘obrzydłe, nienawistne’. To niezbedny dotrwało do 18. w., ale drukarze, zapomniawszy o niem, poprawiali je niby na niezbędny, i śmierć stawała się teraz niezbędną, pozostając zawsze jeszcze ‘obrzydłą’ (tak jeszcze w Marji Malczewskiego!). Wkońcu mylna pisownia całkiem znaczenie zniekształciła, niezbędny nabrało znaczenia ‘tego, czego się pozbyć nie można’, co u nas zawsze było: niezbyty (»niezbyta śmierć«), a wkońcu dorobiono i zbędny, zamiast jedynie poprawnego zbytny, zbytni. Tak jak od jadę ani od idę nie mamy przymiotników na -ny, tak samo nie powstał żaden od będę; drukując dawnych autorów, należy prowadzić walkę z zecerami, co niezbedny zawsze na niezbędny »poprawiają«; nasze przedruki (z 19. wieku) stale też tego potwora wsadzają; dziś on istotnie »niezbędny«.
