Słownik etymologiczny języka polskiego/kołtun
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
kołtun, choroba rzekoma, od której włosy w kudły się zwijają, ‘plica polonica’, nazwana od kiełtania się (rus. kołtat’), ‘kołysania’ tych kudł, jak już w 16. wieku trafnie osądzono; jest to więc rusyzm, i słusznie twierdzi Er. Syxt (O cieplicach, r. 1617), że »pojawiła się ta niemoc na Rusi, na Pokuciu przy Bieszczadach od trzydziestukilku lat i dalej codzień się szerzy, co ją gośćcem (gościec, eufemistycznie, p. gość) abo kołtunem nazywają, niby bestyja, której kiedy się czego zabaży (‘zachce’), trzeba dać, aby szkody nie uczyniła: polubił gościec wino«. Dziś jeszcze mówią: »chłop ma kołtuna na gorzałkę«; przysłowie: »na upór, kołtun, błoto, niemasz lekarstwa«; urzynają go, ale »wywija« się na nowo. — Od tego samego ruskiego kołtania poszła i kołtka (wiek 15.), a ze wsuniętem s: kołstka (u M. Bielskiego i i.), ‘zawieszenie’, ‘kólczyk’. — Sama choroba znikła, natomiast nabrał kołtun znaczenia pogardliwego, przezwisko ‘mieszczan’, dla ich zacofania i egoizmu klasowego; kołtunerja nawet, wedle kawalerja, kołtuństwo; przymiotniki kołtunowaty i kołtuniasty, czasownik kołtunić się.
