Słownik etymologiczny języka polskiego/kapusta
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
kapusta (od nas na całą Ruś) ma dwojakie pochodzenie. ‘Potrawa z kiszonej, kwaśnej, czy »słodkiej« zieleni’, włos. composta, z łac. composita, od czego i nazwa kompotu (bezpośrednio z franc., co Niemiec dobrze przez Eingemachtes tłumaczy); stąd i kompost, nazwa ‘nawozu’, niem. Kompost i Kombost. Dawniej zwano, jak u Niemców, kampustem, kańpustem, i ‘mleko kwaśne’, po narzeczach ‘bryndzę’, ale ten kańpus (i w formach odmiennych) poszedł przez niem. Kappus z włos. capuccio, z łac. caputium, i znaczył pierwotnie znowu tylko ‘głowę kapusty’ (włos. cavolo capuccio, od »kapuzy«), więc to samo co poprzednie, a u nas przenośnie i ‘zsiadłe mleko’, ‘potrawę z niego’. Pokrzyżowały się więc dwa zupełnie odmienne słowa, a nazwę potrawy »złożonej« (composita) przeniesiono, jak przy jarmużu (p.), na sadowinę samą, na ‘brassica oleracea’, ‘kapustę (białą i czarną)’; potrawę mleczną Niemcy tylko kompostem przezywają, ich Kappes jest wyłącznie ‘kapustą’; u nas i ten kapus dostał m, ń, od kompostu, kampostu. ‘Brassica oleracea capitata’ jest ‘głowiastą, białą’, ‘acapitata’ nazywa się ‘czarną’ (obie nazwy już średniowieczne), albo ‘brzoskwią’ lub ‘jarmużem’ (p. brzoskiew, jarmuż). Dawne słowniki rozróżniają: kapusta, »głowa kapustna«, »kapustny targ«; kanpust, ‘mleko kwaśne’, u Reja: »kampustem oczy sobie zaleją«, ‘popluskają się nim’, itp. Kapuśniak, ‘zupa z kapusty’ i ‘deszczyk drobny’.
kapusta; »kapusta ziół« (psałterz flor.; »odrośli ziół« puław.) tłumaczy łac. ‘olera herbarum’, niby »jarzyna« (niem. Kraut), do łac. caputium. [1]
