Słownik etymologiczny języka polskiego/god
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
god, ‘czas’, ‘pora’; podobne wyrazy przenoszą się na oznaczanie albo świąt, uroczystości, albo pory roku; gody, ‘Boże Narodzenie i dnie od B. N. aż do Trzech Króli’; »od gód do gód« najmywano czeladź; »gody weselne« (w Kanie galilejskiej); godować i godowanie, stałe w biblji o ‘ucztowaniu’, godownik, ‘biesiadnik’, »dom godowny« i »szata godowa«, »godne święta« (‘Boże Narodzenie’), godnik (‘grudzień’, dla tych świąt, u Kaszubów i Łużyczan). U innych Słowian (na Rusi) god ‘rok’, lub ogółem ‘czas’ (cerkiewne, czeskie), i (jak nasze wczas) ‘pora dogodna’, czes. w hod, ‘stosownie’, ‘właśnie’, serb. u god, ‘właśnie’; albo służy uogólnianiu (jak nasze -kolwiek), tak na całym Bałkanie: bułg. gdegode, ‘gdziekolwiek’, serb. sztogod(j), ‘cokolwiek, cobądź’. My jedyni (oprócz Łużyczan) utraciliśmy l. pojedynczą, god, ale pień sam i u nas bardzo rozgałęziony, p. godny, godzić, godzina. Jak czas od czakania, czekania, nazwany, możnaby i god od żdania, ‘czekania’, wywodzić, ale żdać (p.) włączają do pni z ei, co się tu nie godzi. Zestawiają god powszechnie z niem. gad- (gat-), gaden, ‘godzić się’, ‘pasować’, gada (fryzyj.), ‘łączyć’ (ang. together, ‘razem’), gegada, ‘towarzysz’, Gatte, ‘małżonek’, Gattung (p. gatunek), a wkońcu i z gut, ‘dobry’ (gockie gōths); na Litwie brak odpowiedników pewniejszych. Zupełnie odróżniamy ten pień god- od owego god-, gad-, cośmy wyżej pod gadać omówili, z obocznością gat-, got- (nieistniejącą dla godu, ‘czasu’). Od »czasu« różni się god wyraźnym odcieniem stosowności, godności; w całej Słowiańszczyźnie nader ogólne, z mnóstwem urobień i znaczeń. Od niego godło (p.).
