Słownik biograficzny uczonych Żydów Polskich/Eibeschütz Jonatan
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik biograficzny uczonych Żydów Polskich |
| Podtytuł | XVI, XVII i XVIII wieku |
| Data wyd. | 1905 |
| Druk | Piotr Laskauer i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Urodził się w Krakowie około 1690 r., ale wkrótce potem, ojciec jego, wybrany na rabina do Eibeschütz w Morawii, zabrał ze sobą młodego Jonatana i sam udzielał mu pierwszych wiadomości naukowych. Po ukończeniu następnie szkoły w Nikolsburgu, mając zaledwie 19 lat, dla wielkiej swej wiedzy powołany został na rabina do Bunzlau. W mieście tem założył uczelnię rabiniczną, do której uczęszczało mnóstwo młodzieży z różnych krajów. Już wówczas imię jego nabrało pewnego rozgłosu, głównie z powodu wytwornej wymowy, jaką odznaczał się w swych kazaniach, zebranych w dziele p. t. „Jaaroth Debasz — Plastry miodowe“, które wyszło po raz pierwszy po śmierci autora w Karlsruhe 1779 — 82. Obrany 1728 r. na rabina w Pradze Czeskiej, wykazał na tem stanowisku nie pospolite zdolności, niezmierny rozsądek i głęboką znajomość literatury rabinicznej. W kazaniach swych, mniej zważając na wyszukany styl, umiał łączyć powagę przedmiotu z subtelnym dowcipem, przez co wywierał na umysł słuchaczów wpływ ogromny. Pomagała mu do tego równie wielka znajomość świata i ludzi, jaką nabył przez umiejętną obserwacyę i częste obcowanie z uczonymi, nie tylko żydowskimi, ale i innych wyznań. Mimo gruntownej wiedzy, Eibeschütz nie był przecież wolnym od niektórych przesądów i poglądów kabalistycznych. Podczas wojny szląskiej w 1740 — 1 r. zmuszony przez rząd cesarski opuścić Pragę na zawsze, przeniósł się do Metzu, gdzie w 1742 r. został rabinem. Stąd w 1750 r. powołano go na nadrabina trzech gmin: w Altonie, Hamburgu i Wandsbecku. Podczas pełnienia tych ostatnich obowiązków zamieszkiwał w Hamburgu, lecz pobyt tutaj nie bardzo dlań wypadł szczęśliwie: oskarżony bowiem został jako kabalista i zwolennik sekty Sabbatai Cewi. Oskarżenie to podtrzymywał szczególniej Jakób Emden, dawny rabin w Emden, osiadły naówczas w Altonie, zacięty wróg Eibeschütza, prześladujący go różnymi pamfletami. Wystawiony na ciągłe pociski ze strony swych przeciwników, Eibeschütz odwołał się o rozstrzygnięcie sprawy do rabinów polskich, między którymi większa część była niegdyś jego uczniami. Wprawdzie uzyskał u nich pomyślny dla siebie wyrok, gdyż synod zebrany w Lublinie rzucił klątwę na wszystkich nieprzyjaciół Eibeschütza, ale nie wiele mu to pomogło i aż do śmierci swej w 1764 r. był bezustannie przez Emdena i jego zauszników napastowany. Prócz wyżej wzmiankowanego dzieła, Eibeschütz napisał dużo innych, z których znakomitsze są następujące: „Kreti u Pleti,“ komentarz do drugiej części Szulchan Aruchu, drukowane w Altonie 1763 r., — „Urim we–Tumim“ komentarz do czwartej części tegoż dzieła, — „Bina la–Itim“ — rozważania peryodyczne o świętach i ceremoniach religijnych, „Ahabath Jonathan, — Miłość Jonatana,“ komentarz do Pięcioksiągu, — wreszcie „Luchoth ha–Eduth — Tablica świadectw,“ zawierająca własną obronę autora, przeciwko zarzutom jego nieprzyjaciół. Jonathan Eibeschütz umarł w Altonie pod Hamburgiem dnia 18 września 1764 r. i tamże pochowany.
