Słownik biograficzny uczonych Żydów Polskich/Efraim Salomon ben Aaron z Łęczycy
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik biograficzny uczonych Żydów Polskich |
| Podtytuł | XVI, XVII i XVIII wieku |
| Data wyd. | 1905 |
| Druk | Piotr Laskauer i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Spędził swą młodość w Jarosławiu, gdzie napisał pierwszą swą pracę. W roku 1581 przebywał we Lwowie. W krótkim czasie zjednał sobie w tem mieście taką sławę jako kaznodzieja, że ze wszech stron wzywały go liczne gminy żydowskie w Polsce, do prawienia kazań w synagogach, głównie zaś w Lublinie, podczas dorocznych zjazdów rabinów z całego kraju. W roku 1604 powołanym został do Pragi Czeskiej na posadę przełożonego szkoły talmudycznej i kaznodziei. Gdy w listopadzie roku 1607 zaraza morowa grasowała w Pradze Czeskiej, a wszyscy mieszkańcy uciekli z miasta, tak że cała gmina rozproszyła się, udał się on z garstką najpoważniejszych i najuczeńszych członków gminy do miasta Bischütz o 4 mile odległego od Pragi, gdzie się zajął opracowaniem swych wykładów hagadycznych i przygotowaniem ich do druku. Po śmierci znakomitego Lwa ben Becalela, Efraim z Łęczycy zajął miejsce nadrabina, a urząd ten w ostatnich latach swego życia piastował wspólnie z Jezajaszem Horowitzem, autorem dzieła „Szela.“ W roku 1611 był naocznym świadkiem rozruchów, wybuchłych przeciwko Żydom, których smutną pamięć uwiecznił w dwóch „Selichoth,“ odmawianych dotychczas w synagodze „Altneuschul“ w Pradze Czeskiej dnia 2-go Adar. Efraim z Łęczycy umarł w Pradze Czeskiej dnia 21 Lutego roku 1619. Kazania jego noszą cechę zdrowego sądu, umysłu wolnego od uprzedzeń, i prawego charakteru autora. Wytykał błędy wielkim i małym, odsłaniał wady swego własnego stanu i podnosił głos przeciwko rozpowszechnianiu fałszywych poglądów w kwestyach naukowych, ganił system protekcyjny i nepotyzm przy wybieraniu duchownych, uskarżał się na nieprawidłowe wychowanie, na brak systematyczności w wykładzie religii, a głównie na to, że nauki moralne nie zajmują w programie wykładów przynależnego im miejsca. Karcił także zarozumiałość niektórych rabinów, gromił kierunek kazuistyczny w nauce Talmudu. Dzieło jego „Oleloth Efraim — Pobierki Efraima,“ wydane najprzód w Lublinie w 1590 r. in folio, później, powiększone mnóstwem dodatków przez autora, wyszło po raz drugi w 1619 r. Wydał także: „Ir giborim — Miasto silnych,“ (Bazylea 1580 r.), „Orach le-chaim — Droga do życia“ (w Lublinie 1595 r.). Najpopularniejszem z jego dzieł treści homiletycznej jest „Keli Jakar — Naczynie drogocenne,“ komentarz do Pięcioksięgu Mojżesza, które wyszło po raz pierwszy w Lublinie w 1602 r. i od tego czasu miało mnóstwo wydań. Niektóre z jego prac przechowuje jeszcze w manuskrypcie kilka bibliotek publicznych zagranicznych.
