Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Emancypacja katolików
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów |
| Wydawca | M. Arct |
| Data wyd. | 1930 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | E – wykaz haseł E – całość |
| Indeks stron | |
Emancypacja katolików, tak nazwano w Anglji zniesienie ustaw wyjątkowych angielskich, ograniczających prawa cywilne i polityczne katolików. Działalność katolików irlandzkich pod przewództwem O’Connela (zm. 1847), mająca na celu zniesienie tych krzywdzących postanowień, odniosła pierwsze zwycięstwo w r. 1828, gdy lord John Russel przeprowadził w parlamencie angielskim zniesienie t. zw. Test Act, czyli prawa z r. 1673, mocą którego każdy urzędnik publiczny musiał złożyć przysięgę, że nie wierzy w katolicki dogmat o przeistoczeniu (transsubstancjacji) i że przyjmuje komunję według przepisów urzędowego kościoła anglikańskiego. Prawo to, zniesione w r. 1828, wykluczało zatem przez przeszło półtora wieku katolików od piastowania wszelkich godności obywatelskich. W r. 1829 uchwalono przy poparciu Wellingtona i Peela t. zw. bill emancypacyjny, umożliwiający katolikom wstęp do parlamentu i piastowanie publicznych urzędów przez to, że w miejsce t. zw. przysięgi supremacyjnej, której formuła, uznająca króla za głowę Kościoła, naruszała przekonania religijne katolików, wprowadzono formułę ogólnej przysięgi lojalności obywatelskiej. Dalszym krokiem na drodze „emancypacji katolików“ były w r. 1836 uchwalone prawa, któremi postawiono katolików w sprawach małżeńskich i regestracyjnych narówni z anglikanami. W r. 1845, gdy Peel stał na czele rządu, uzyskali katolicy bill, mocą którego Kościół katolicki mógł przyjmować uczynione na jego korzyść zapisy i legaty oraz bill w sprawie katolickiego seminarjum duchownego w Maynooth w Irlandji, t. zw. Maynooth-Bill, w którym przyznano zasiłek państwowy w kwocie 26360 funtów szterlingów rocznie na rzecz tego seminarjum. Zniesienie ustaw wyjątkowych, zmuszających katolików do płacenia osobnych danin na utrzymanie państwowego Kościoła anglikańskiego nastąpiło dopiero w r. 1868. Wreszcie w r. 1869 słynny angielski mąż stanu Gladstone wniósł w parlamencie i pośród zaciętych walk przeprowadził t. zw. irlandzką ustawę kościelną (Irish-Church-Act), mocą której cofnięto wprawdzie przyznany w r. 1845 zasiłek roczny na rzecz seminarjum w Maynooth i przyznano w jego miejsce kompensację w kwocie 372.331 funtów szt., ale równocześnie odebrano Kościołowi anglikańskiemu w Irlandji przysługujące mu dotychczas przywileje kościoła państwowego oraz zabrane przezeń dobra katolickie.
