Pomoc:Opis dokumentu

Cel niniejszego poradnika

Pracując na Wikiźródłach wikiskrybowie są konfrontowani z tekstami wydawanymi przez profesjonalne wydawnictwa, korzystają z bibliotek i innych zbiorów tekstów. Z drugiej strony opracowywane przez nas teksty mogą być dalej używane. Należy dbać by opis był ścisły, by nie wprowadzał w błąd i odzwierciedlał staranność z jaką traktujemy teksty. Dane te są zamieszczane w różnych częściach projektu:

• Commons – opisy plików, pochodzenie (Przesyłanie plików na Commons )
• Wikidane – opis utworu
• Wikiźródła – pochodzenie, miejsce i sposób znalezienia fragmentu tekstu (m. in. Poradnik dotyczący tworzenia indeksów )

Poniżej można znaleźć wybrane terminy, które mogą pomóc w opisie pliku na Commons czy utworu.

Słownik terminów dotyczących bibliotekarstwa i katologowania

• utwór – przejaw myśli ludzkiej niekoniecznie utrwalony i upowszechniany
• dokument – szerokie określenie przejawów utrwalonej myśli ludzkiej (możliwe różne nośniki zapisu) w celu upowszechniania
• dokument samoistny wydawniczo – freestanding publication, stand-alone publication
• dokument niesamoistny wydawniczo – dokument stanowiący część wydawnictwa (np. artykuł z gazety, wiersz z tomiku, nowela z antologii...)
• gatunek powieści - novel genre ; novel subgenre ; d:Q108317211
• powieść w odcinkach - serialized fiction ; serialized novel ; serialised fiction ; serialised novel ; feuilleton ; roman-feuilleton ; serial story ; serial fiction ; serial book – d:Q1347298
• diary (journal) ; dziennik (pamiętnik) (= osobiste notatki) – d:Q185598
• opowiadanie ; short story – d:Q49084
• nowela ; novella – d:Q149537
• poemat ; narrative poetry – d:Q474090
• wiersz ; poem – d:Q5185279
• dzieło literackie ; literary work – d:Q7725634
• książka literatury faktu , non-fiction work – d:Q20540385
• książka dla dzieci ; children's book – d:Q8275050
• książka kucharska ; cookbook – d:Q605076
• artykuł ; article – d:Q191067
• seria wydawnicza – wydawnictwo ciągłe składające się z wydawnictw zwartych lub ciągłych o odrębnych tytułach, łączy je w ramach serii często wspólna szata graficzna, tytuł serii ewentualnie numeracja; editorial collection – d:Q20655472
• wydawnictwo ciągłe ; serial (publication) – d:Q2217301
  • wydawnictwo periodyczne (periodyk) ; periodical (publication) – d:Q1002697 – rodzaj wydawnictwa ciągłego, ukazującego się w stałych, zaplanowanych odstępach
    • gazeta ; newspaper – d:Q11032 – wydawnictwo periodyczne na tematy aktualne ukazujące się (wg polskiej definicji) co najmniej trzy razy w tygodniu
    • czasopismo ; magazine – d:Q41298 – wydawnictwo ukazujące się rzadziej niż dwa razy w tygodniu, cechuje się różnorodnością tematyki tekstów i doborem autorów spośród szerokiego grona
    • czasopismo naukowe ; (scientific) journal – d:Q5633421
  • aperiodyk ; non-periodical publication – d:Q9158425
• wydawnictwo zwarte ; non-serial publication – d:Q16616759
  • książka ; book – d:Q571 – book (rodzaj wydawnictwa zwartego, może mieć formę kodeksu, skoroszytu d:Q2429918, segregatora – d:Q421904, teczki z luźnymi kartami, zwoju – d:Q720106, harmonijki (leporello – d:Q361880)...) (formalnie – powyżej czterech stron)
  • książka wielotomowa; multivolume book – d:Q60534428 – wydawnictwo (zwarte) składające się z co najmniej dwóch jednostek fizycznych (tomów), opublikowanych lub co najmniej zaplanowanych jako całość, łączy je wspólny tytuł; poszczególne tomy mogą mieć odrębnych autorów, własne tytuły
  • broszura; booklet – d:Q54820068 – wydawnictwo zwarte, książka o objętości nieprzekraczającej 48 stron (wg polskiej definicji)
  • druk ulotny ; pamphlet ( leaflet (folder), ulotka (flyer) ) – d:Q190399 – (o krótkotrwałym znaczeniu, do czterech stron)
  • rękopis ; manuscript – d:Q87167 – dokument graficzny wykonany ręcznie lub na maszynie do pisania
  • monografia ; monograph – d:Q193495 – dłuższy tekst o charakterze naukowym napisany przez jednego autora
  • jednodniówka (efemeryda, wydawnictwo okolicznościowe) ; one-off magazine – d:Q11723772 – one day paper – formalnie wydawnictwo zwarte [sic!], jednak wyglądem bardzo zbliżone do wydawnictw periodycznych (synonimy: efemeryda, wydawnictwo okolicznościowe)^[1]
  • nadbitka ; offprint (overprint, separate, off-print, run-on) – d:Q1667023 – dokument powstały przez dodatkowe wydrukowanie artykułu z czasopisma z tego samego składu drukarskiego
    • odbitka – offprint (wg jednej definicji nadbitka zaopatrzona we własną stronę tytułową i osobną paginację – innymi słowy nieznacznie dostosowana forma nadbitki)
• dokument ikonograficzny
• wydanie – edition – publikacja egzemplarzy z tego samego składu drukarskiego (form, płyt lub tp.) w ramach jednego przedsięwzięcia wydawniczego
• reprint ; reprint (przedruk) – d:Q1962297 (dokument, który jest wierną reprodukcją egzemplarza wcześniej wydanego utworu, może być uzupełniony o informacje dotyczące samego faktu reprodukcji np. gdzie, kiedy, kto)
• dodruk ; additional printing, additional copies – dodatkowe egzemplarze ponad zaplanowane w danym wydaniu, odbite z tych samych form drukarskich
• wznowienie ; reissue – d:Q2568454
• autor – author
• tłumacz – translator
• redaktor – editor
• wydawnictwo – publisher, publishing house, editorial house
• rok wydania – year of publication
• zbiory (biblioteki) – holdings
• sygnatura (biblioteczna) – shelf mark – Q104842294
• stary druk – druk wydany do 1800; jest to umowna granica; w XIX wieku druk stał się bardziej masowy, wcześniej każda odbitka mogła się mniej lub bardziej różnić od innych
• cimelia – rare and valuable books (cimelia) – szczególnie wartościowe zbiory biblioteczne
• dokument wtórny – reprodukcja dokumentu, często na innym nośniku fizycznym
• incipit – incipit – d:Q1161138
• opis bibliograficzny
  • rejestracyjny = zasadniczy
  • skrócony
• współoprawne – bound together – dwa (lub więcej) dokumenty razem oprawione, zazwyczaj mają osobną paginację
• exteritoricum, (l.mn. exteritorica) – dokument opublikowany za granicą jednak związany z danym krajem np. tematycznie, autorstwo osób z danego kraju lub wykorzystanie źródeł danego kraju
• transkrypcja – przybliżone oddanie brzmienia obcej nazwy, najczęściej imienia i nazwiska w innym alfabecie niż wyjściowy (najczęściej charakterystycznym dla innego języka)
• transliteracja – oddanie pisoniw obcej nazwy, najczęściej imienia i nazwiska w innym alfabecie, reguły transliteracji są ściśle sformalizowane i zapewniają możliwość odtworzenia pisowni oryginalnej, dla oddania jednej litery w danym alfabecie jest używana również jedna litera z alfabetu docelowego

• mikroforma – microform d:Q830450
  • mikrofisza – microfiche d:Q2368076
  • microfilm – microfilm d:Q12498524

1. Patrz: [1]