P. J. Szafarzyka słowiański narodopis/§17
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | P. J. Szafarzyka słowiański narodopis |
| Wydawca | Zygmunt Schletter |
| Data wyd. | 1843 |
| Miejsce wyd. | Wrocław |
| Tłumacz | Piotr Dahlmann |
| Tytuł orygin. | Slovanský národopis |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały oddział II |
| Indeks stron | |
KRAJ. Mowa ta panuje w ziemiach przez Polaków, Czechów, Morawian, Słowaków i Serbów łużyskich zamieszkanych, stanowiących części państwa austryackiego, rossyjskiego, pruskiego, saskiego i rzeczypospolitéj krakowskiéj, sięgając jako całość na północ do międzymorza Heli, na południe do Dunaju wyżéj Komarna, na wschód do Grodna, Krasnegostawu i Humennego, na zachód do Horszowa, Tynu w Czechach, porozsiewana zaś na wschód daleko, aż po Dniepr, dosięgając Białorossyan i Małorossyan, na południe aż do granicy tureckiéj zachodząc do Madjarów i Serbów. Słowian należących do tego rzędu razem, liczą w r. 1842 16,674,000; między nimi Polaków 9,365,000, Czechów, Morawian i Słowaków 7,167,000, Serbów łużyskich 142,000, a z pomiędzy nich znajduje się w państwie austryackiem 9,464,000, w państwie rossyjskiem 4,912,000, w państwie pruskiém 2,108,000, w państwie saskiém 60,000, w rzeczyposp. Krakowskiéj 130,000.
ZNAMIONA. 1) Przysuwne d przed l lub ł: sadło (po ross. sało), mydło (p. r. myło), kadzidło (p. r. kadiło), modlić się, po cz. mdliti se (p. r. molitiśa). 2) d i t przed l (ł) i n nie wyrzuca się: jadł (p. r. jał), padł (pał), wiódł (wieł), po cz. sczetl (po r. sczeł [po p. zliczył]), kwietl (po r. cwieł [po p. kwitnął]), wadnu (po p. więdnę, p. r. wianu, wenu), switnu (p. r. swienu, po p. świtam). 3) l zamiast miękczącego j nie przysuwa się po wargowych: ziemia, zemje (zemla), lowen, ułowiony (łowlen), stawjeti, stawiać (stawlati); 4) p w słowie patriti, patriť, patrzyć (smotriti).
JĘZYKI. Cztéry: lacki (polski), czeski, łużysko-serbski i polabski (nadelbiański), piérwszy i ostatni mają po jednému, drugi i trzeci po dwa narzecza, o których tu w krótkości pomówiémy.
