O miłości (Stendhal, tłum. Żeleński, 1933)/Tom II/Zapisek o kapelanie Andrzeju
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | O miłości |
| Wydawca | Bibljoteka Boya |
| Data wyd. | 1933 |
| Druk | Drukarnia Zakładów Wydawniczych M. Arct, S.A. |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Tłumacz | Tadeusz Boy-Żeleński |
| Tytuł orygin. | De l’amour |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tom II Cały tekst |
| Indeks stron | |
Zdaje się, że Andrzej pisał około r. 1176.
W Bibljotece królewskiej (nr. 8.758) znajduje się rękopis dzieła Andrzeja, niegdyś będący własnością Baluze’a. Oto pierwszy tytuł:
Hic incipiunt capitula libri de Arte amatoria et reprobatione amoris[1].
Po tym tytule następuje spis rozdziałów.
Następnie czytamy ten drugi tytuł:
„Incipit liber de Arte amandi et de reprobatione amoris, editus et compillatus a magistro Andrea, Francorum aulae regiae capellano, ad Galterium amicum suum, cupientem in amoris exercitu militare: in quo quidem libro, cujusque gradus et ordinis mulier ab homine cujusque conditionis et status ad amorem sapientissimae invitatur; et ultimo in fine ipsius libri de amoris reprobatione subjugitur[2].
Crescimbeni (Vite de’Poeti provenzali, artykuł Pervivalle Doria) cytuje rękopis z bibljoteki Mikołaja Bargiacchi we Florencji i przytacza zeń liczne ustępy; rękopis ten jest przekładem traktatu kapelana Andrzeja. Akademja de la Crusca wliczyła je w poczet dzieł, które dostarczyły przykładów do jej słownika.
Było kilka różnych wydań oryginału łacińskiego. Otto Menokenius, w swoich Miscellanea Lipsiensia nova, Lipsiae 1751, t. VIII, cz. I, str. 545 i nast., podaje bardzo stare wydanie bez daty i miejsca druku, o którem mniema iż datuje z samego początku drukarstwa: Tractatus amoris et de amoris remedio, Andreae capellani Innocentii papae quarti[3].
Drugie wydanie z r. 1610 ma ten tytuł:
Erotica seu amatoria Andreae capellani regii, vetustissimi scriptoris ad venerandum suum amicum Gualterium scripta, numquam ante hac edita, sed saepius a multis desiderata; nunc tandem fide diversorum mss. codicum in publicum emissa a Dethmaro Mulhero, Dorpmundae, typis Vesthovianis, anno Una Caste et Vere amanda[4].
Trzecie wydanie ma tytuł: „Tremoniae, typis Vesthovianis, anno 1614“.
Andrzej w ten sposób metodycznie dzieli przedmiot który zamierza traktować:
1. Quid sit amor et unde dicatur.
2. Qualis sit efectus amoris.
3. Inter quos possit esse amor.
4. Qualiter amor acquiratur, retineatur, augmentatur, minuatur, finiatur.
5. De notitia mutui amoris, et quid unus amantium agere de-
beat, alter o fidem fallente[5].
Każda z tych kwestyj omawiana jest w kilku paragrafach.
Andrzej każe naprzemian mówić kochankowi i damie. Dama podnosi zarzuty, kochanek usiłuje ją przekonać mniej lub więcej subtelnemi dowodami. Oto ustęp, który autor wkłada w usta kochanka:
...Sed si forte horum sermonum te perturbet obscuritas, eorum
tibi sententiam indicabo.
Ab antiquo igitur quatuor sunt in amore gradus distincti:
Primus in spei datione consistit.
Secundus, in osculi exhibitione.
Tertius in amplexus fruitione.
Quartis in totius concessione person ae finitur[6].
- ↑ Tu zaczynają się rozdziały o Sztuce kochania i o wzgardzeniu miłością“.
- ↑ „Rozpoczyna się księga o „Sztuce miłowania i o wzgardzeniu miłości“, wydana i zebrana przez magistra Andrzeja, kapelana króla francuskiego, pisana dla Galteriusa, przyjaciela swego, żądnego wojowania w armji miłosnej. W tej księdze niewiastę wszelkiej rangi i stanu mężczyzna wszelakiego stopnia i rzemiosła do miłości uczenie zaprasza; w samym zaś końcu tej księgi traktuje się o wzgardzeniu miłością“.
- ↑ „Traktat o miłości i o lekarstwie na miłość“ etc.
- ↑ „Erotica czyli sztuka kochania, przez Andrzeja, kapelana królewskiego, ku uczczeniu przyjaciela swego Gualteriusa napisana, nigdy dotąd nie wydana, ale często przez wielu pożądana“, etc.
- ↑ 1. Co to jest miłość i skąd bierze swe miano.
2. Jaki jest skutek miłości.
3. Między jakiemi osobami może istnieć miłość.
4. W jaki sposób miłość zyskać, zachować, w jaki sposób zwiększa się ona, maleje i kończy.
5. O oznakach wzajemnej miłości i co ma czynić jedno z kochanków gdy mu drugie nie dochowa wiary. - ↑ „Ale jeżeli cię przypadkiem przeraża niejasność tego dyskursu, podam ci jego streszczenie.
Od najdawniejszych czasów istnieją w miłości cztery różne stopnie.
Pierwszy, polegający na daniu nadziei.
Drugi, na użyczeniu pocałunku.
Trzeci, na syceniu się uściskami.
Czwarty, na oddaniu całej osoby“.
