Przez, przyim. 4 przyp. oznacza: a) ruch. ponad powierzchnię czego a. przez środek czego, z jednego końca czego na drugi, w poprzek, wzdłuż czego: iść p. las, p. pole, przechodzić: p. płot, p. parkan, przejeżdżać p. rzekę, p. morze, p. miasto, p. kraj; widzieć, jak p. mgłę = niewyraźnie mówić p. nos = nosowo; przen., wyniośle, z udaną powagą; mówić p. zęby = cedząc; gadać p. sen = śpiąc; uderzyć kogo p. łeb, p. rękę = wpoprzek ręki, po ręce: 2) przeciąg czasu: bawił gdzie p. rok, p. miesiąc, p. tydzień; 3) nadmiar czynności: nalewać p. brzegi; 4) położenie poprzeciwnej stronie: mieszka p. drogę, p. sień; 5) omijanie czego:p. dzień = co trzeci dzień, p. rok = co trzeci rok; 6) przyczynę, powód: czynić co p. bojaźń, p. szacunek dla kogo, p. nienawiść; to wszystko p. ciebie = z twojego powodu; p. się, sam p. się = niezależnie od innych, sam w sobie; 7) narzędzie pracy, wykonawcę: posyłać list p. posłańca, ułatwiać co p. posłów, rozmówić ś. p. telefon; 8) w imię czyje: p. Boga żywego!; 9) przy stronie biernej czasowników oznacza osobę działającą: syn jest kochany p. ojca, Rzym był zburzo-zburzonyp. Germanów, „Dziady” były napisane p. Mickiewicza.
Strona w Wikisłowniku
