W,
We,
przyim. z przyp. 4-ym oznacza:
ruch do wnętrza, do środka czego: iść w las, skoczyć w dół, wjechać w miasto;
ruch wogóle w pewnym kierunku, w pewną stronę: iść w prawo, w lewo, spoglądać w górę, skoczyć w bok;
cel czynności: jechać w odwiedziny, iść w rekruty, brać w niewolę, gotować ś. w drogę, ruszyć w konkury, wstępować w stan małżeński;
zwrócenie śię ku jakiej czynności, rozpoczęcie jej: ona W krzyk, w płacz = zaczęła krzyczeć, płakać; a on w nogi = zaczął uciekać; jejmość w rządy = zaczęła rządzić;
rodzaj, charakter czynności: grać w karty, w kręgle, bawić ś. w chowanego, w ślepą babkę;
rezultat czynności: obracać miasto w perzynę, obrócić co w żart, w szyderstwo, wycinać falbanę w ząbki;
sposób czynności dokonywanej lub już dokonanej: zwijać, składać w dwoje, w czworo, zwijać w trąbkę, w kłębek; materja, płótno, obicie w paski, w kratki, w kwiatki i t. p.; w cyrkiel co zrobić = wedle miary cyrkla; miara w strych = równo z brzegami; iść, tańczyć w takt = według taktu; przechodzić rzekę w bród, przepływać w pław; wycinać w pień = wszystkich co do jednego; mieć czego w bród = wielką ilość, do syta; dać ś. komu we znaki = dokuczyć mu; mówić ni w pięć, ni w dziewięć = bez sensu; kłamać w żywe oczy = bezczelnie, zuchwale; mówić, czynić w ten sposób = tym sposobem;
miarę czasu: zajść w lata = być w podeszłym wieku; żyj w najdłuższe lata;
dłuższy lub krótszy okres czasu, kiedy ś. coś dokonywa: w poniedziałek, we wtorek i t. d.; w lato, w zimę i t. d.; w dzień, w noc, w burzę, w niepogodę, w czas, w porę, w ten moment, w post, w karnawał, w żniwa, w te ciężkie czasy;
powtarzającą się czynność w czasie: raz w raz, noc w noc, dzień w dzień;
ilość towarzyszących czynności osób a. przedmiotów: przyjechać w pięćset koni, przybyć w pomoc w tysiąc ludzi;
wzgląd, określający bliżej pewien przymiot osoby lub rzeczy: bogaty w rozum, w doświadczenie, obfity w co, ranny w głowę, obfitować w co;
zupełne podobieństwo: wdać ś. w ojca, w matkę, kubek w kubek, koń w konia, chłop w chłopa;
różne znaczenie: oprawiać książkę w skórę, drogi kamień w srebro; wierzyć, ufać w co; ująć co w kleszcze, w ryzy, w kluby; z przyp. 7-ym oznacza:
przebywanie bez ruchu wewnątrz czego, w głębi czego, w środku czego: mieszkać w Polsce, w Warszawie, w Europie; przebywać w lesie, być w domu, chodzićw sukni, w palcie; porzeczki w cukrze, w miodzie; mieć rozum w głowie;
okoliczności, w których odbywa ś. stan jakiej osoby lub rzeczy: być w kłopotach, żyć w nędzy, być w pogardzie, w takim stanie rzeczy, stało ś. to w naszych oczach, być w podróży; jest w tym jakaś tajemnica; dzielny w słowach, a nie w czynach; cóż w tym złego; ja w tym, że to dojdzie do skutku = biorę to na siebie;
moment czasu, kiedy ś. coś dokonywa: w lecie, w jesieni, w roku 19l5, w dniu dzisiejszym, w marcu, w październiku, w tym tygodniu, w wiośnie życia;
postać, kształt, w jakim pozostaje jakaś osoba a. przedmiot: leżeć w gruzach, być w niewoli, przebywać w zamknięciu, ciało w ranach, w krostach; złoto w blaszkach, w sztabkach, w proszku; żelazo w sztabach, w bryłach; lekarstwo w płynie; materjał w sztukach; jedwab w zwitkach, w kłębkach; gatunek przedmiotów, użytych do wykonania pewnej czynności: płacić w złocie, w papierach, podarek w szatach, w klejnotach;
cel, przeznaczenie czynności: dawać co w posagu, w upominku, wziąć co w zapłacie; mieć co w zysku; w połączeniu z czasownikami pisze ś. łącznie z niemi i nadaje im następujące znaczenia: 1)
ruchu wewnątrz, w środek, wgląb przedmiotu: wchodzić, wskakiwać, wbijać, wnosić, wciągać; 2)
ruchu w górę: wdrapywać ś., wstawać, wbiegać na szczyt góry i t. p.
Strona w Wikisłowniku
